Rower może być dziełem sztuki

z Czesławem Wesołowskim, kolekcjonerem rowerów i akcesoriów rowerowych rozmawiał Piotr Filip

Kiedy rozpoczęło się pańskie zainteresowanie rowerami i pomysł ich kolekcjonowania?

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku. A rozpoczęło się od tego, że, jak każdy chyba młody człowiek, jeździłem rowerem.

Czym pan wówczas jeździł?

Na początku to był zwykły, popularny rower. Później kupiłem silnik do roweru, zamontowałem i zainteresowałem się „mechanizacją” sprzętu rowerowego, przekładniami łańcuchowymi i zębatymi. Następnym zakupem był kolejny silnik do roweru.

A interesował się pan kolarstwem, w którym Polacy odnosili wówczas duże sukcesy?

Oczywiście, że oglądałem Wyścig Pokoju. To były czasy, gdy wszyscy starali się, jeśli tylko mogli, oglądać kolarzy także na żywo. W małych miejscowościach wszyscy mieszkańcy stawali wzdłuż drogi, którą jechał wyścig.

W ciągu kilkudziesięciu lat dorobił się pan wspaniałej kolekcji, ale też i wydał na nią zapewne sporo pieniędzy?

Jeśli robi się to systematycznie, przez kilka dziesięcioleci, nie jest to aż tak kosztowne. Myślę, że niejeden palacz papierosów, gdyby zrezygnował z palenia, w ciągu dłuższego czasu mógłby taką kolekcję zebrać. Ja także do wszystkiego dochodziłem stopniowo. Wiedziałem ile pieniędzy w ciągu roku mogę przeznaczyć na kolekcjonerstwo i do tych możliwości dostosowywałem zakupy. Bywały i takie lata, w których nie przybywał do kolekcji ani jeden eksponat. Nigdy nie kupowałem w celach handlowych – taniej kupić, drożej sprzedać. Robię zakupy wyłącznie na potrzeby kolekcji.

Gdzie pan je kupował i zdobywał?

W całej Europie, a nawet w Stanach Zjednoczonych. Mam rzeczy przywiezione z Francji, sporo eksponatów zdobyłem na giełdach na terenie Niemiec. Starałem się, i robię to nadal, kupować bezpośrednio od właścicieli, bez pośredników podnoszących ceny. Dlatego prawie nie kupuję przez internet. Rowery, które prezentuję obecnie wyglądają ładnie, ale to już efekt mojej pracy. Często kupowałem stare, zniszczone ramy, jakieś akcesoria czy części z epoki i składałem przez kilka lat kompletny rower. Mam taki eksponat, do którego wszystkich części szukałem przez 20 lat. W miarę upływu lat dużo więcej czasu spędzałem w warsztatcie, niż na szosie. Dziś samych rowerów mam kilkaset, ale nigdy nie interesowała mnie ich liczba, raczej wyjątkowość i wartość historyczna. Najstarsze rowery w mojej kolekcji pochodzą z XIX wieku, najmłodsze z połowy XX.

Ma pan w Europie kolegów, których łączy ta sama pasja? Pomagacie sobie czy raczej konkurujecie?

Kolekcjonerów rowerów spotkałem bardzo niewielu. Dużo więcej spotkałem osób zainteresowanych motocyklami. Z nimi jeżdżę na giełdy sprzętu motoryzacyjnego, oszczędzamy w ten sposób na kosztach przejazdu.

Udało się panu stworzyć stałą ekspozycję swoich zbiorów w Wieliczce.

To prawda, moje swoiste muzeum działa od trzech sezonów, ale zwiedzać je można tylko czasowo, w soboty, od kwietnia do listopada. Za to wstęp jest wolny.

Udało się panu także zarazić swoją pasją syna. Długo trzeba było go przekonywać?

Gdy był dzieckiem zabierałem go na giełdy motoryzacyjne, również za granicę. Od tego się w jego przypadku zaczęło.

Stare rowery, takie sprzed 100 i więcej lat, robią wrażenie swoistych dzieł sztuki.

Bo nimi są. One miały być nie tylko funkcjonalne, ale i ładne. Każdy detal był cyzelowany. Niektóre dzisiaj już nie są używane i nie wiadomo do czego służyły. Rowery oficerów wyposażone były np. w specjalne uchwyty na szpadę. Przez długi czas nie wiedziałem na co są te uchwyty przy kierownicy i kole. Kiedy już się dowiedziałem, pozostało mi tylko dokupić szpadę z epoki i zamontować. Sporo na temat takich detali można dowiedzieć się ze starych katalogów wydawanych przez ówczesnych producentów. Już wówczas rozumiano znaczenie reklamy. Wydawano często stosunkowo grube tomy, prezentujące nie tylko rowery, ale także dętki czy opony.

Rowery przez kolejne dekady zmieniły się prawie tak samo jak samochody?

Mam w swojej kolekcji rowery z rozwiązaniami technicznymi, których dzisiaj się już nie stosuje, lub przeszły ogromną ewolucję. Mówię o różnych rodzajach przekładni. Kilkanaście moich rowerów, wyprodukowanych przez różne firmy, wyposażonych jest w wał Kardana, przekazujący napęd zamiast łańcucha. Miał on tę zaletę, że nie niszczył spodni, spódnic czy długich sukien, co się w przypadku łańcucha mogło zdarzyć. Wadą było natomiast to, że taki rower był droższy.

Jak pan trafił ze swoimi eksponatami do Tarnowa?

Najpierw do mnie trafili pracownicy Muzeum Etnograficznego i spodobało im się to, co zobaczyli. Mnie z kolei podoba się sposób, w jaki wyeksponowano kolekcję w Tarnowie. Jest tu przede wszystkim więcej przestrzeni niż w moim muzeum więc  uzupełniono eksponaty o stare fotografie.

Rowery i akcesoria rowerowe z kolekcji Czesława Wesołowskiego oglądać można w Tarnowie, w Muzeum Etnograficznych, do końca września 2015 roku.