20 maja obchodzony jest Światowy Dzień Pszczół. Ale jeden dzień to za mało. Malejąca populacja owadów zapylających to jedno z kluczowych zagrożeń dla bioróżnorodności Ziemi.
Pszczoły najczęściej kojarzone są z produkcją miodu. Nic dziwnego, bowiem produkt ten jest powszechnie dostępny i konsumowany na całym świecie. Cenne właściwości tej słodkiej substancji znane są ludziom już od wielu wieków. Oprócz wartości odżywczych i wzmacniających organizm, posiada ona również działanie antybakteryjne i pomaga np. w walce z przeziębieniem. Produkty pszczele już od wieków wykorzystywane są jako lekarstwa na różne dolegliwości. W ich składzie znajdują się wysokowartościowe białka, witaminy, biopierwiastki oraz substancje biologicznie aktywne. Apiterapia, czyli leczenie produktami pszczelimi – miodem, propolisem, pyłkiem, pierzgą, mleczkiem, a nawet jadem, zyskuje coraz więcej zwolenników. Według entuzjastów tego rodzaju terapii, samo przebywanie w pobliżu uli i pszczół może mieć korzystny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne ludzi.
Brak pszczół to jednak nie tylko brak miodu. Szacuje się, że do produkcji aż dziewięciu na dziesięć produktów spożywczych, korzysta się z roślin uprawianych przy wsparciu owadów zapylających. Ale pszczoły i inne zapylacze nie zapylają tylko i wyłącznie roślin użytkowych. W tej grupie są również rośliny dzikie, które tworzą skomplikowane i zróżnicowane ekosystemy lądowe. Takie zbiorowiska roślinne produkują przede wszystkim niezbędny do życia tlen. Wyginięcie pszczół lub poważne ograniczenie liczby owadów zapylających, będzie wiązać się z nieodwracalnymi stratami w gospodarce i środowisku przyrodniczym Ziemi.
Sytuacja pszczół jest bardzo niepokojąca. Badacze odkryli, że ich przeciętna długość życia skróciła się aż o połowę, w porównaniu do lat 70. ubiegłego wieku. Malejąca populacja gatunków owadów zapylających najczęściej spowodowana jest stosowaniem środków ochrony roślin, które prowadzą do ich zatrucia.
– Pszczoły są bardzo cenne dla naszego środowiska. Ponad 87% gatunków roślin na świecie jest zapylanych, właśnie między innymi przez te małe owady. Bez nich grozi nam zachwianie ekologicznej równowagi w skali globalnej. Dlatego tak ważną kwestią jest dbanie o nie i ich ochrona. Można to zrobić przez proste działania, takie jak tworzenie warunków do gniazdowania i wylęgu oraz otaczanie się miododajnymi roślinami – mówi Felice Scoccimarro, prezes Amest Otwock Sp. z o.o i lider Akademii Ekologicznej Amest Otwock. Poranna kawa, dżem malinowy, herbata z cytryną, sok jabłkowy, nalewka wiśniowa, jabłecznik, lody truskawkowe, cydr i śliwowica, a nawet kapuśniak, ogórkowa czy grochówka, to wszystko mamy dzięki pracy pszczół.
Pszczołom pomóc może każdy. Planując letnie prace w ogrodzie, warto zastanowić się jak można zadbać o bezpieczny rozwój pszczół. Miejsce przyjazne owadom zapylającym można stowprzyć wysiewając kwietne łąki czy budując pszczele hotele. Kluczową kwestią jest jednak rezygnacja z wypalania traw i liści, w których kryją się zapylacze. Zarówno ekolodzy, naukowcy jak i strażacy od wielu lat alarmują, że takie postępowanie szkodzi środowisku. Nawet małe ognisko stanowi zagrożenie dla ekosystemu, bowiem zniszczona zostaje nie tylko warstwa życiodajnej próchnicy, lecz zginąć mogą również zwierzęta. Niestety, w 2022 roku pożary traw były najczęściej występującymi w Polsce – odnotowano ich aż 53 604. Niegdyś w Polsce, oprócz pszczół miodnych i trzmieli, występowało około 500 gatunków pszczół samotnic i półspołecznych. Obecnie jedynymi liczącymi się zapylaczami roślin są pszczoły utrzymywane w pasiekach. Współczesny świat stwarza tyle zagrożeń, że pszczoły pozbawione opieki człowieka nie przeżywają.
Pszczoła daje człowiekowi bardzo dużo tymczasem niewielu ludzi walczy o pszczoły. A przecież, aby świat był zielony, potrzeba czegoś więcej niż tylko gleba, woda i słońce.
- Pszczoły produkują miód od 150 milionów lat.
- Pszczoła to jedyny owad, który wytwarza żywność spożywaną przez człowieka.
- Królowe pszczoły mogą żyć do 5 lat, podczas gdy robotnice żyją od 4 do 24 tygodni.
- Jedna pszczoła miodna w ciągu całego swojego życia wytwarza 1 małą łyżeczkę miodu.
- Na 1 kg miodu pszczoły muszą zebrać około 3 kg nektaru.
- Do wyprodukowania 1 kg miodu, jeden owad musi odwiedzić kilka milionów kwiatów.
- Podczas jednej trasy po nektar pszczoła odwiedza od 50 do 100 kwiatów.
- Podczas lotu pszczoła wykonuje około 400 ruchów skrzydłami na sekundę.
- Przeciętna szybkość pszczoły to tylko 25 do 30 km/h.
- Przeciętny zasięg lotu pszczół wynosi 3 km, a maksymalny nawet 10 km.
- Wypełnione wole miodowe pszczoły zbieraczki może ważyć do 70 mg, co stanowi około 80% jej ciężaru.
