Przetrwały wieki, nieruszone ręką człowieka, przetrwały nietknięte II wojnę światową, nie przetrwały barbarzyńskich ataków rosyjskich żołnierzy, którzy dostali pozwolenie na starcie ich z powierzchni ziemi. Od początku inwazji na Ukrainę, wojska rosyjskie zniszczyły już co najmniej 763 obiekty dziedzictwa kulturowego. Część z nich wpisanych było na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Wojna w Ukrainie trwa już półtora roku i niesie ze sobą ogromne straty, także w kulturze i dziedzictwie narodowym Ukrainy. Według informacji ukraińskiego Ministerstwa Kultury i Polityki Informacyjnej, od początku inwazji siły rosyjskie zniszczyły już co najmniej 763 obiekty dziedzictwa kulturowego w nieokupowanych terenach Ukrainy, najwięcej w obwodach charkowskim, donieckim, chersońskim, kijowskim i odeskim. W tej liczbie zawiera się co najmniej 255 zabytków architektury i 185 miejsc o znaczeniu historycznym. Całkowicie zniszczono 23 pomniki, 625 pomników zostało częściowo uszkodzonych, a stopień zniszczenia 115 obiektów pozostaje nieznany. Prawdopodobnie te liczby są jednak znacznie wyższe, ponieważ nie obejmują terytoriów okupowanych przez Rosjan, ani obszarów, na których wciąż toczą się walki.
Na liście zniszczonych lub poważnie uszkodzonych zabytków są m.in. zabytkowy XVIII-wieczny Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Charkowie, który wcześniej niemal nietknięty przetrwał II wojnę światową, muzeum w Iwaniskach z obrazami Marii Prymaczenko, podziwianej przez Picassa, jednej z najbardziej znanych ukraińskich artystek, Teatr Dramatyczny w Mariupolu, zabytkowa cerkiew św. Bachmuta czy Muzeum Narodowe Tarasa Szewczenki w Kijowie. Pod koniec lipca tego roku rosyjskie wojsko ostrzelało też historyczne centrum Odessy, które na początku roku zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W wyniku ostrzału uszkodzonych zostało ponad 25 zabytków architektury, w tym słynny ołtarz Soboru Przemienienia Pańskiego. Jednym z najcenniejszych i najbardziej zagrożonych zabytków jest m.in. kijowski sobór Mądrości Bożej z XI wieku z bizantyjskimi mozaikami, który na liście UNESCO znajduje się już od 1990 roku i jest uważany za jeden z najwybitniejszych obiektów europejskiej kultury chrześcijańskiej. Zagrożone atakami są też muzea, biblioteki, zabytkowe kościoły i cerkwie, pomniki i bezcenne dzieła sztuki. Część z nich – jak np. rzeźba Chrystusa z XIV-wiecznej katedry ormiańskiej we Lwowie – została przeniesiona do schronów albo ukryta w podziemiach. Muzea i instytucje kultury w Ukrainie cały czas pracują też nad zabezpieczeniem swoich zabytków i zachowaniem spuścizny kulturowej.
Przed wojną w Ukrainie istniało ponad 5 tysięcy muzeów, 65 rezerwatów historyczno-kulturalnych i około 170 tysięcy zabytków, w tym siedem obiektów światowego dziedzictwa UNESCO. Na tej liście figurują również m.in. XIX-wieczna rezydencja metropolitów Bukowiny i Dalmacji w Czerniowcach, dziewicze, niemal nienaruszone działalnością człowieka lasy bukowe Karpat oraz Chersonez Taurydzki – pozostałości antycznego, greckiego miasta na Krymie. Rząd Ukrainy od początku wojny informuje, że celem działań rosyjskich wojsk jest niszczenie ukraińskiej tożsamości poprzez celowe ataki na zabytki i instytucje kultury, a rosyjscy żołnierze dostali przyzwolenie na niszczenie ukraińskiego dziedzictwa kulturowego. UNESCO podkreśla, że umyślne niszczenie przez Rosję miejsc kultury może być równoznaczne ze zbrodnią wojenną. To stanowisko potwierdziła Rada Bezpieczeństwa ONZ.
Źródło: SPM
