Od 1972 roku osoby, które osiągnęły wiek 100 lat, mogą liczyć na specjalną premię za wiek. Świadczenie honorowe pobiera ponad 3,5 tys. osób w kraju. Natomiast w Małopolsce świadczenie przysługuje 347 osobom, z czego 282 to kobiety, a 65 mężczyźni (wg danych na koniec listopada 2024 r.).
Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami, świadczenie przyznawane było w stałej wysokości, odpowiadającej wartości kwoty bazowej obowiązującej w dniu ukończenia 100 lat. W rezultacie różne osoby pobierają świadczenie w różnej wysokości. Raz przyznana „honorowa emerytura” pozostawała niezmienna i była wypłacana do końca życia w tej samej kwocie. Zmiany wprowadziła ustawa z 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat. Zastąpiła ona funkcjonujący do końca 2024 roku pozaustawowy mechanizm przyznawania świadczenia honorowego jako tzw. świadczenia w drodze wyjątku.
Zgodnie z nową ustawą, świadczenie honorowe przysługuje osobom, które mają obywatelstwo polskie, skończyły 100 lat i mają prawo np. do emerytury lub renty. W takim przypadku świadczenie honorowe jest przyznawane z urzędu, tzn. nie trzeba składać wniosku.
Decyzję w tej sprawie stulatek otrzyma z właściwego organu emerytalnego lub rentowego (m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wojskowy organ emerytalny, Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA, Biuro Emerytalne Służby Więziennej). W przypadku, gdy świadczenie emerytalno-rentowe wypłacają dwa różne organy, to świadczenie honorowe przyzna oraz będzie wypłacał ZUS.
Świadczenie honorowe może być przyznane również po złożeniu wniosku. Dotyczy to osób, które nie mają prawa do świadczenia wymienionego w ustawie o świadczeniu honorowym, np. emerytury, renty, ale mają obywatelstwo polskie, skończyły 100 lat i po ukończeniu 16. roku życia miały ośrodek interesów życiowych w Polsce przez co najmniej 10 lat. W takiej sytuacji ZUS przyzna 100-latkowi świadczenie honorowe od miesiąca, w którym złoży wniosek.
Od 1 stycznia świadczenie honorowe przysługuje w wysokości 6 246,13 zł miesięcznie. Kwota ta będzie corocznie waloryzowana w marcu.
Natomiast świadczenie honorowe wypłacane do 31 grudnia 2024 r. w niższej kwocie, od 1 stycznia ZUS podwyższył do nowej kwoty. Dotyczy to 236 osób w Małopolsce.
Formularz wniosku o świadczenie honorowe (ESH) jest dostępny na stronie internetowej zus.pl i w każdej placówce ZUS.
