Strategiczna reforma

Likwidacja sztywnych standardów kształcenia. Więcej praw dla studentów. Zwiększenie szans absolwentów studiów na rynku pracy. Transparentne uczelnie. Efektywne finansowanie i zarządzanie uczelniami. Takie są priorytety będącej na finiszu reformy szkolnictwa wyższego.

Projekt zmian ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przewiduje likwidację obowiązujących obecnie sztywnych standardów kształcenia, w których minister definiuje proces kształcenia dla zamkniętej listy kierunków studiów. Uczelnie – przy wsparciu autorytetów naukowych, pracodawców i ekspertów w dziedzinie gospodarki – będą samodzielnie tworzyć programy studiów. Połączą dyscypliny i dziedziny najbardziej pożądane na rynku pracy. – Nowe przepisy wprowadzają do naszego systemu kształcenia sprawdzone w Europie najlepsze wzorce w postaci tzw. ram kwalifikacji, które opisują efekty kształcenia – zapewnia posłanka Urszula Augustyn. - Nowelizacja zakłada także zniesienie wymogu zatwierdzania regulaminów studiów i statutów uczelni przez ministra.
Do projektu nowelizacji ustawy wprowadzono katalog bezpłatnych usług edukacyjnych, które mają być świadczone studentom uczelni płatnych i bezpłatnych. Zwiększeniu ochrony praw studenta ma służyć wprowadzenie umów cywilno-prawnych między uczelnią, a studentami studiów stacjonarnych w uczelniach publicznych. Przedłużona zostanie ważność legitymacji studenckich do końca października roku ukończenia studiów dla absolwentów studiów pierwszego i drugiego stopnia, co pozwoli im w tym czasie nadal korzystać z ulg komunikacyjnych.
Reforma zwiększy liczbę miejsc na bezpłatnych studiach dziennych. Każdy student uczelni państwowej otrzyma pulę punktów, która zapewni mu darmowe studia na jednym kierunku. – 10 procent najlepszych studentów zyska możliwość studiowania na koszt podatników także drugiego kierunku – mówi Urszula Augustyn. – Regulacja ta odblokuje miejsca na dziennych studiach dla utalentowanych maturzystów, którzy dziś zmuszeni są studiować odpłatnie.
Uczelnie z uprawnieniami habilitacyjnymi zyskają prawo samodzielnego tworzenia nowych kierunków i programów studiów. Umożliwi to swobodne tworzenie kierunków studiów łączących najbardziej pożądaną na rynku pracy wiedzę i umiejętności. Znowelizowana ustawa pozwoli na zaangażowanie pracodawców i podmiotów gospodarczych w tworzenie programów studiów i dydaktykę.
Znowelizowana ustawa powoła też Rzecznika Praw Absolwenta, który będzie zabiegać o poprawę dostępności do zawodów regulowanych i ułatwienia dla absolwentów na rynku pracy, a uczelnie będą zobowiązane do monitorowania zawodowych losów swoich absolwentów. - Przewidzieliśmy przejrzyste procedury konkursowe na stanowiska w uczelniach i większe otwarcie na badaczy z zagranicy – mówi Urszula Augustyn.
Zmienią się także zasady uzyskiwania stopnia doktora i przeprowadzania procedury habilitacyjnej. Procedura nadawania stopnia doktora habilitowanego skróci się z 11 do około czterech miesięcy. Uczeni będą mogli być zatrudniani maksymalnie na dwóch etatach. Zakazana będzie w uczelniach podległość służbowa osób spokrewnionych i spowinowaconych, która mogłaby powodować stronnicze decyzje i nieobiektywne oceny naukowe.
Wprowadzona zostanie z mocy ustawy uznawalność równoważnych dyplomów uzyskanych w państwach UE, Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz OECD. Dotychczasowy brak takiej regulacji powodował znaczne utrudnienia w realizacji kariery zawodowej i naukowej w Polsce przez absolwentów najlepszych uczelni na świecie.
Wszystkie uczelnie publiczne będą otrzymywać na dotychczasowych zasadach dotację statutową z budżetu państwa. Dodatkowo powołany zostanie jednak fundusz projakościowy, z którego skorzystają jednostki mające status Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących. – Będą to uczelnie, wydziały czy jednostki naukowe, o statusie publicznym lub niepublicznym, o największym potencjale naukowym w kraju, oferujące najwyższą jakość dydaktyki i badań – wyjaśnia posłanka Augustyn. - O przyznaniu statusu KNOW decydować będą niezależne komisje konkursowe z udziałem międzynarodowych ekspertów. Status ten, wraz z dodatkowym finansowaniem, przyznawany będzie na pięć lat  z możliwością wydłużenia o kolejnych pięć.
Rektorzy uczelni na mocy nowego prawa zyskają szersze uprawnienia w zakresie zarządzania uczelnią i jej majątkiem. Projekt przewiduje dwa alternatywne sposoby powoływania rektora uczelni, kierowników podstawowych jednostek organizacyjnych oraz ich zastępców – w drodze konkursu lub wyboru.