Oddać rzekę naturze
Nadrzeczne lasy łęgowe, oddanie rzece przestrzeni, odtworzenie populacji łososia i powrót skójki gruboskorupowej to przyszłość, jaka rysuje się przed Białą Tarnowską. Trwa realizacja projektu na rzecz udrożnienia korytarza ekologicznego doliny rzeki.
Doliny rzeczne były i są najważniejszymi korytarzami ekologicznymi w Polsce. Korzystają z nich zwierzęta lądowe i wodne oraz rośliny i grzyby. Ingerencja człowieka przekształcającego nieustannie naturalny krajobraz, tworzy jednak niemożliwe do pokonania bariery migracyjne dla wielu gatunków. Na lądzie powstają liczne inwestycje, w korytach rzek budowane są stopnie wodne lub inne przeszkody, które zaburzają normalny cykl życia naturalnych mieszkańców wód.
Dolina Białej Tarnowskiej stanowi bardzo ważny korytarz ekologiczny, spajający ze sobą cenne obszary objęte ochroną w sieci Natura 2000. Z biegiem lat funkcja przyrodnicza rzeki i jej doliny została istotnie zakłócona i zmieniona przez przemysłową i rolniczą działalność człowieka.
Od jesieni ubiegłego roku Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Instytut Ochrony Przyrody PAN i WWF Polska, prowadzą wspólny projekt na rzecz udrożnienia korytarza ekologicznego doliny Białej Tarnowskiej. Projekt stanowi jeden z nielicznych w Polsce przykładów kompleksowego przywracania rzece i jej dolinie ciągłości ekologicznej i związanych z tym funkcji przyrodniczych. Przede wszystkim zaplanowano przebudowę czterech stopni wodnych w dolnym i górnym biegu Białej.
- Jesienią ubiegłego roku ruszyły prace na stopniach w Ciężkowicach i Pleśnej – mówi
Marek Jelonek z RZGW Kraków.
- Obecnie zaczyna się przebudowa kolejnych stopni w Kąclowej oraz w Grybowie. Ustalany jest historyczny genotyp łososia, którym planujemy zarybić Białą Tarnowską. Wyznaczono też nadrzeczne tereny w zarządzie RZGW Kraków, gdzie planuje się rozpocząć w pierwszej kolejności odnawianie lasów łęgowych.
Nadrzeczne lasy łęgowe to jedne z najcenniejszych i jednocześnie najbardziej zagrożonych siedlisk przyrodniczych Europy. W dolinie Białej Tarnowskiej, podobnie zresztą jak w całej Europie, zostały one w dużej części zniszczone. Realizowany projekt pomoże też w odtworzeniu populacji łososia oraz w przywróceniu historycznego zasięgu skójki gruboskorupowej - małża, który jest naturalnym filtratorem wód i jednocześnie wskaźnikiem ich czystości. Planowane są również działania na rzecz powstrzymania spadku liczebności kumaka górskiego, którego istnienie jest związane m.in. z postępującą fragmentacją siedlisk tego płaza i zanikiem miejsc jego rozrodu.
Jednocześnie prowadzone będą prace na rzecz przywrócenia możliwości swobodnej migracji koryta rzeki w miejscach, gdzie tereny nadrzeczne są słabo zagospodarowane. Oddanie rzece przestrzeni i stworzenie możliwości wylewania na terenach niezagospodarowanych, poza poprawą stanu środowiska, zwiększa też bezpieczeństwo powodziowe. Jak pokazują liczne przykłady ostatnich lat, regulacja koryt rzecznych, obwałowanie i stabilizacja brzegów rzeki mają negatywne konsekwencje - przyspieszając spływ wód, potęgują niszczące działania wezbrań i powodzi na terenach niżej położonych. Dlatego tak ważne staje się przywrócenie rzekom możliwości naturalnego kształtowania ich koryt tam, gdzie jest to tylko możliwe.
- Projekt na rzecz przywrócenia drożności Białej Tarnowskiej jest wzorem do naśladowania we wszystkich miejscach, gdzie wskutek ingerencji człowieka rzeki i ich doliny utraciły część swoich funkcji przyrodniczych i wskazuje na aktualny kierunek w ochronie wód śródlądowych – podsumowuje
Piotr Nieznański z WWF Polska.
– Ten projekt jest przykładem kompleksowego podchodzenia do ochrony wód i przykładem współpracy różnych instytucji i podmiotów przy realizacji celów służących przyrodzie i ludziom.
Projekt „Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego doliny rzeki Biała Tarnowska" jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.
27.03.2011