- Na wszystkie choroby tarczycy mogą zachorować zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Faktem jednak jest, że występowanie tych chorób u kobiet jest trzy do pięciu razy częstsze - mówi Wojciech Szydłowski , doktor nauk medycznych, specjalista z zakresu endokrynologii i diabetologii.
Mimo, iż wielu pacjentów leczy się z powodu chorób tarczycy wiedza o tym gruczole jest stosunkowo nieduża. Odpowiedzmy może na najprostsze pytanie: czym jest tarczyca?
Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego położonym pod tkanką podskórną oraz mięśniami szyi symetrycznie w jej dolno-bocznej części. Jej kształt jest często porównywany do motyla. To jeden z większych gruczołów wydzielania wewnętrznego spełniający kluczową rolę we wszystkich okresach życia człowieka. Prawidłowo zbudowany gruczoł tarczowy składa się z dwóch płatów cieśni oraz - czasami - dodatkowego płata piramidowego.
Jakie hormony wydzielane są przez gruczoł tarczowy i jakie mają znaczenie dla naszego organizmu?
Głównym hormonem wydzielanym przez gruczoł tarczowy jest tyroksyna. W mniejszych ilościach również trójjodotyronina. Ten drugi hormon jest odpowiedzialny za wywieranie bezpośredniego wpływu na nasz organizm. Tyroksynę często określa się mianem prehormonu, gdyż jest ona przekształcana w trójjodotyronine w tkankach organizmu. Dodatkowo w obrębie tarczycy znajdują się komórki C wytwarzające kalcytoninę, hormon wpływający na gospodarkę mineralną organizmu. Hormony tarczycy są niezbędne już w życiu płodowym, kontrolują prawidłowy rozwój nowego organizmu. Ich nadmiar lub niedobór w tym okresie może prowadzić do groźnych powikłań ciąży. Są też niezbędne dla prawidłowego procesu wzrastania i pokwitania. Szczególnie istotny jest ich wpływ na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. U osób dorosłych oddziałują na metabolizm praktycznie wszystkich tkanek, a ich niedobór bądź nadmiar wywołują objawy nadczynności lub niedoczynności tarczycy.
Jakie są wśród naszych pacjentów najczęściej diagnozowane choroby tarczycy i jaka jest ich charakterystyka?
Choroby tarczycy mogą dotyczyć struktury i wielkości tego narządu bez współistniejących zaburzeń hormonalnych. Mam na myśli powiększenie gruczołu tarczowego nazywane wolem, bądź pojawianiem się w jego obrębie zmian ogniskowych często nazywanych guzkami. Druga grupa chorób dotyczy zaburzeń funkcji gruczołu tarczowego i może, ale nie musi, być powiązana z wymienionymi wcześniej nieprawidłowościami struktury. Nadczynność tarczycy wiąże się z nadmiarem hormonów produkowanych przez ten gruczoł i charakteryzuje się zespołem takich objawów, jak chudnięcie, stałe uczucie ciepła, nadmierna potliwość, drżenie rąk, kołatanie i szybkie bicie serca, biegunki, wygładzona, aksamitna skóra, bezsenność, nadmierna nerwowość, osłabienie siły mięśniowej. Z koeli niedobór hormonów tarczycy na ogół charakteryzuje się wzrostem masy ciała, senności, suchości skóry, wypadaniem włosów, zaparciami, stałym uczuciem zimna i zmęczenia, zaburzeniami pamięci, obrzękami twarzy.
Jakie objawy i dolegliwości powinny skłonić nas do konsultacji ze specjalistą endokrynologii?
Te, o których mówiłem powyżej. Ale tak naprawdę o skierowaniu do specjalisty decyduje lekarz rodzinny. To do niego powinien udać się pacjent podejrzewający u siebie chorobę tarczycy.
Czy w Polsce są regiony, w których choroby tarczycy występują częściej niż w innych? A jeśli tak, czy warunkują to jakieś szczególne czynniki?
Choroby tarczycy częściej występują w obszarach niedoboru jodu, czyli w Polsce praktycznie na terenie całego kraju. Szczególne nasilenie tego zjawiska dotyczyło obszarów górskich i podgórskich, a zadowalająca sytuacja była tylko w wąskim pasie o szerokości 100 km wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Sytuacja epidemiologiczna uległa poprawie od roku 1997, kiedy to na terenie całego kraju wprowadzono obligatoryjne jodowanie soli.
Na choroby tarczycy chorują wyłącznie kobiety, czy tylko mężczyźni, a może jedna i druga grupa?
Na wszystkie choroby tarczycy mogą zachorować zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Faktem jednak jest, że występowanie tych chorób u kobiet jest trzy do pięciu razy częstsze.
Czy sami możemy w jakiś sposób zapobiec chorobom tarczycy, czy też jest to w pełni niezależne od nas?
Tak jak we wszystkich chorobach przewlekłych, tak również w powstawaniu chorób tarczycy wpływ mają czynniki genetyczne i środowiskowe. Na czynniki genetyczne nie mamy żadnego wpływu, natomiast z czynników środowiskowych biorących udział w patogenezie chorób tarczycy należy wymienić palenie tytoniu oraz tak zwane substancje wolotwórcze zawarte w pożywieniu na przykład w kapuście, brukselce, orzeszkach ziemnych, soi, brokułach, kalafiorze.
