Nietrzymanie moczu, to poważny problem medyczny i społeczny. Choroba, powszechnie uważana za bardzo wstydliwą, dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Objawia się epizodami niekontrolowanej utraty moczu niezależnej od woli chorego. Wraz z postępem choroby epizody te są coraz częstsze i z czasem dolegliwości stają się na tyle przykre, że uniemożliwiają choremu normalne funkcjonowanie. Każdy wysiłek fizyczny, każde wyjście z domu wiąże się z obawą o pojawienie się dolegliwości i rozpaczliwym szukaniem toalety przez chorego.
Kto choruje i dlaczego?
Choroba ma wiele przyczyn i dotyka ludzi w każdym wieku. Mogą cierpieć na nią osoby dwudziestoletnie oraz ludzie starsi. Uważa się, że nawet co druga kobieta może być dotknięta ta przypadłością. Wśród przyczyn prowadzących do rozwoju nietrzymania moczu u kobiet wymienia się:
- porody odbyte drogami natury, z uwzględnieniem wielkości dziecka (im więcej porodów oraz większe były dzieci, tym ryzyko wystąpienia objawów wzrasta)
- zabiegi operacyjne przeprowadzane w obrębie miednicy mniejszej, np. operacje ginekologiczne
- zaburzenia hormonalne związane z pojawieniem się okresu przekwitania
- otyłość
- choroby neurologiczne (stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, otępienie starcze, wypadanie dysku, urazy kręgosłupa)
Wśród mężczyzn najczęstszą przyczyną nietrzymania moczu są choroby prostaty. Inne, rzadsze przyczyny, mają podłoże neurologiczne (podobnie jak u kobiet).
Zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn przyczyną przejściowych objawów nietrzymania moczu mogą być stany zapalne w obrębie narządów moczowo-płciowych.
Różne odcienie choroby
Nietrzymanie moczu podzielono na kilka postaci klinicznych, uwzględniając mechanizm wywołujący objawy. Najczęstszą formą jest tzw. wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNN), kiedy objawy pojawiają się przy większym wysiłku fizycznym (postać łagodna) a z rozwojem choroby również przy kaszlu, chodzeniu po schodach, czy nawet w pozycji leżącej (postać zaawansowana).
Drugim powszechnie występującym typem choroby jest tzw. naglące nietrzymanie moczu (NNN). Objawy, to naglące uczucie parcia na pęcherz, któremu towarzyszy utrata moczu, częste mikcje, oddawanie moczu w nocy. Występują również postać mieszana, łącząca w sobie obydwie opisane wcześniej formy nietrzymania moczu oraz inne, rzadsze postacie, jak np. nietrzymanie moczu z przepełnienia, kiedy w pęcherzu moczowym stale zalega duża objętość moczu, a wycieka ta jego część, która już się nie mieści wewnątrz, podobnie jak w przepełnionym naczyniu.
Różne sposoby leczenia
Zasadniczym problemem w diagnostyce nietrzymania moczu jest częste współwystępowanie u jednej pacjentki objawów charakterystycznych dla różnych postaci tej choroby. Zgłaszane przez pacjentki objawy nie pozwalają na precyzyjne określenie rodzaju zaburzenia. Konieczne jest tu wprowadzenie obiektywnych metod diagnostycznych, ponieważ istnieją różne metody leczenia, zależnie od rodzaju nietrzymania moczu. Część zaburzeń może być skutecznie leczona środkami farmakologicznymi, inne wymagają zabiegu operacyjnego. Wiele przypadków może być leczona mało inwazyjną metodą chirurgiczną polegającą na wszczepieniu specjalnej taśmy syntetycznej podpierającej cewkę moczową. Pobyt w szpitalu ograniczony jest do kilku dni. Objawy ustępują niemalże natychmiast a powrót do pełnej aktywności zawodowej następuje w ciągu tygodnia.
Postacie naglącego nietrzymania moczu możemy obecnie leczyć skutecznymi preparatami farmakologicznymi, pozbawionymi praktycznie działań ubocznych, które towarzyszyły preparatom starszej generacji i były często przyczyną przerwania kuracji przez chore.
Rola wywiadu
W diagnostyce nietrzymania moczu bardzo ważną rolę odgrywa wywiad, dotyczący szczególnie przyczyn predysponujących do wystąpienia choroby oraz badanie fizykalne pacjentki. Jednak za najważniejszy i najbardziej obiektywny etap diagnostyki uważa się przeprowadzenie badania urodynamicznego.
Z uwagi na małą ilość pracowni wyposażonych w specjalistyczny sprzęt, dostęp do tego typu badań był bardzo utrudniony. Obecnie sytuacja ulega pewnej poprawie. Badanie urodynamiczne pozwala precyzyjnie określić rodzaj zaburzenia i tym samym wybrać optymalną metodę leczenia.
Istotą badania jest ocena, jak zachowują się tzw. dolne drogi moczowe, czyli pęcherz i cewka moczowa podczas procesu przechowywania, wydalania i transportowania moczu oraz jakie są wzajemne zależności między zwieraczem cewki a mięśniem wypieraczem pęcherza.
W trakcie badania wykonywane są pomiary wybranych parametrów fizycznych za pomocą czujników umieszczonych w określonych miejscach ciała pacjenta. Specjalny moduł elektroniczny zbiera napływające pomiary i przekazuje je do komputera, w którym poddawane są analizie za pomocą rozbudowanego programu. Wyniki przedstawiane są graficznie na ekranie monitora. Lekarz przeprowadzający badanie analizuje uzyskane wyniki i po przeprowadzeniu wszystkich etapów badania, które zajmują około 30 min. stawia diagnozę. Od tego momentu możliwe jest zaproponowanie pacjentowi właściwej metody leczenia, dającej szansę na ustąpienie objawów związanych z tą przykrą dolegliwością.
Specjalista chorób wewnętrznych, Tomasz Łogin,
Pracownia Urodynamiczna w NZOZ CenterMed Tarnów
