Ksiądz Józef Życiński studiował Wyższym częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Biskupem tarnowskim został 4 listopada 1990 roku, w latach 1997 – 2011 był arcybiskupem metropolitą lubelskim. Był naukowcem – filozofem i teologiem oraz publicystą, doctorem honoris causa Akademii Rolniczej w Lublinie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Akademii Medycznej w Lublinie. Zmarł 10 lutego 2011 roku w Rzymie. Pochowany został w Lublinie.
Józef Mirosław Życiński urodził się 1 września 1948 w miejscowości Nowa Wieś w gminie Rozprza w województwie łódzkim.
W 1966 roku ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, po maturze studiował w Wyższym Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał w roku 1972 w Częstochowie. Po uzyskaniu święceń pracował jako wikary w parafiach w Wieluniu i Gidle.
W 1974 roku rozpoczął studia na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie, gdzie w 1976 roku uzyskał stopień doktora teologii. Stopień doktora filozofii uzyskał w 1979 roku na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Habilitował się w roku 1980 na podstawie pracy „Prostota i dyskonfirmowalność jako kryteria heurystyczne w kosmologii relatywistycznej”.
Od roku 1980 ksiądz Józef Życiński był kierownikiem Katedry Logiki i Metodologii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W latach 1982–1985 pełnił funkcję prodziekana, a od 1988 do 1990 dziekana Wydziału Filozoficznego tej uczelni. W 1981 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1988 zwyczajnym. Wykładał m.in. w Berkeley, Oksfordzie, Catholic University of America w Waszyngtonie, Catholic University of Australia w Sydney, a także w wielu polskich uczelniach – m.in. uniwersytetach: Jagiellońskim, Gdańskim, Katowickim, Łódzkim, Poznańskim, Toruńskim, Warszawskim, Wrocławskim i Politechnice Częstochowskiej.
Przez wiele lat ksiądz Józef Życiński był również publicystą. Publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Gazecie Wyborczej”. Współpracował z miesięcznikami „Znak” i „Więź”, a także z „Rzeczpospolitą”, „Niedzielą” oraz Polskim Radiem.
31 marca 1990 roku zmarł arcybiskup tarnowski Jerzy Ablewicz. 29 września tego samego roku ksiądz Józef Życiński otrzymał nominację na biskupa ordynariusza diecezji tarnowskiej. 4 listopada 1990 roku odebrał w Tarnowie sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Franciszka Macharskiego. Współkonsekratorami byli biskupi Ignacy Tokarczuk i Stanisław Nowak.
26 listopada 1990 roku decyzją biskupa Życińskiego powstało Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS. Pierwsze książki wydane przez BIBLOS ukazały się pół roku później, w czerwcu 1991 roku. W 1992 utworzył diecezjalne Radio RDN Małopolska.
Za jego rządów pojawiła się diecezjalna wkładka do „Gościa Niedzielnego”, był także jednym ze współzałożycieli Katolickiej Agencji Informacyjnej.
W lipcu 1993 roku biskup Życiński podjął decyzję o budowie Domu Alumna, a tym samym rozbudowie tarnowskiego Wyższego Seminarium Duchownego. Uroczyste poświęcenie i otwarcie Domu Alumna odbyło się we wrześniu 2000 roku, w czasie gdy biskupem ordynariuszem był już ksiądz Wiktor Skworc. Przywiązując wielką wagę do spraw kształcenia, Józef Życiński wysłał rekordową liczbę księży na studia doktoranckie, zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Tarnowianie zapamiętali go jako wybitnego naukowca – filozofa, człowieka o wielkiej kulturze osobistej i gorliwego duszpasterza. Był autorytetem, ale nie zamykał się w swoim urzędzie. W uznaniu wybitnych zasług dla społeczności miasta Tarnowa; za zaangażowanie w rozwój demokracji i budowę państwa obywatelskiego; niekwestionowane osiągnięcia na polu naukowym oraz za przekazywanie wiary w sens czynnego uczestniczenia w życiu społecznym, Rada Miejska w Tarnowie uchwałą z dnia 26 czerwca 1997 roku nadała biskupowi Józefowi Życińskiemu Honorowe Obywatelstwo Miasta Tarnowa. Ceremonia wręczenia medalu i dyplomu miała miejsce 31 sierpnia 1997 roku w tarnowskim Ratuszu.
Dnia 14 czerwca 1997 roku Józef Życiński został mianowany Arcybiskupem Metropolitą Lubelskim. Urząd ten uroczyście objął 29 czerwca tego samego roku.
Zmarł nagle 10 lutego 2011 roku na zawał serca w wieku 62 lat w Rzymie, gdzie miał uczestniczyć w konferencji dotyczącej wychowania katolickiego.
W ciągu wielu lat swojej publicznej aktywności, arcybiskup Józef Życiński był członkiem Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN, Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki w Wiedniu, Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego, Papieskiej Rady ds. Kultury, Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu RP, Komisji Episkopatu do Spraw Nauki Wiary, członek zagraniczny Rosyjskiej Akademii Nauk Przyrodniczych, przewodniczący Rady Episkopatu do Spraw Apostolstwa Świeckich i Rady Programowej KAI. Zasiadał we Wspólnej Grupie Roboczej Kościoła Katolickiego i Światowej Rady Kościołów (1999–2005), a także w Radzie Fundacji Auschwitz-Birkenau.
Był autorem ponad 50 książek i ponad 300 artykułów poświęconych problematyce filozoficznej, teologicznej, kulturowej, naukom przyrodniczym, a także jednym z wybitnych badaczy współczesnej integracji europejskiej w kontekście nauczania Kościoła, autorem wielu prac naukowych na ten temat, m.in. książki „Europejska wspólnota ducha - zjednoczona Europa w nauczaniu Jana Pawła II”.
Tytułami doctora honoris causa uhonorowały go Akademia Rolnicza w Lublinie, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie oraz Akademia Medyczna w Lublinie. W roku 2004 został laureatem Fenomenów Przekroju, nagrody przyznawanej przez tygodnik „Przekrój”. W roku następnym otrzymał Medal św. Jerzego, nagrodę przyznawaną przez „Tygodnik Powszechny”. W 2007 roku został uhonorowany tytułem Człowieka Roku, wyróżnieniem przyznawanym przez „Gazetę Wyborczą”.
Dwa dni po śmierci arcybiskupa, 12 lutego, odprawiona została msza święta pogrzebowa pod przewodnictwem arcybiskupa Józefa Kowalczyka w kościele św. Stanisława w Rzymie. Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się 15 lutego w katedrze tarnowskiej, skąd trumna przewieziona została do Bazyliki Mariackiej w Chełmie, później do Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie, a następnie do Kościoła Akademickiego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. 19 lutego 2011 w archikatedrze świętego Jana Chrzciciela i świętego Jana Ewangelisty w Lublinie odprawiona została msza święta żałobna, którą koncelebrowało ponad stu kardynałów, arcybiskupów i biskupów z Polski i ze świata. Po nabożeństwie ciało arcybiskupa Józefa Życińskiego złożone zostało w krypcie archikatedry.
17 lutego 2011 postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, Józef Życiński został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
