Trzy lata temu rozpoczęła się rosyjska inwazja na Ukrainę - wojna, która znacząco wpłynęła na globalną gospodarkę i migracje, szczególnie w Polsce. Napływ uchodźców, zmieniająca się podaż pracowników z Ukrainy oraz ewolucja postaw społecznych to kluczowe czynniki, które kształtowały sytuację na rynku pracy i w społeczeństwie. Liczby mówią same za siebie – malejąca dostępność ukraińskich pracowników i rosnąca rezerwa Polaków wobec imigracji, to tylko niektóre z obserwowanych trendów. Eksperci Personnel Service podsumowali trzy lata od wybuchu wojny, przedstawiając najważniejsze dane i wnioski.
Statystyki eksperci podzielili na trzy istotne rozdziały, czyli Ukraińcy w Polsce, rynek pracy oraz zażyłość między narodami.
Ukraińcy w Polsce
8,7 mln przekroczeń granicy z Ukrainy w kierunku Polski odnotowała Straż Graniczna w 2024 roku, o 3% mniej, niż rok wcześniej. Jednocześnie całkowity ruch graniczny, który wyniósł 17,2 mln, również spadł o 885 tys. w ujęciu rocznym. Wzrosła za to liczba odmów wjazdu dla obywateli Ukrainy – w zeszłym roku wyniosła ona 15,8 tys., co stanowi wzrost o 21% w porównaniu do 2023 roku, kiedy odnotowano 13 tys. takich przypadków.
Z danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w Polsce przebywa1,5 mln obywateli Ukrainy, z czego ok. 980 tys. korzysta z ochrony czasowej. Te liczby obejmują zarówno osoby przebywające w Polce przed wojną, jak i uchodźców, którzy przybyli po 24 lutego 2022 roku. Obecna liczba Ukraińców w Polsce odbiega od stanu sprzed wybuchu wojny, nie wspominając o wynikach notowanych przed pandemią w 2019 roku.
11% Ukraińców przebywających w Ukrainie planowało w 2024 roku przenieść się do Polski na stałe w ciągu najbliższych kilku lat. To wzrost o 5,5 pkt proc. w skali roku – wynika z „Barometru Polskiego Rynku Pracy”.
Rynek pracy
2,87 mln powiadomień o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy otrzymały urzędy pracy do końca 2024 roku. Dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazują, że powiadomienia te dotyczyły ok. 1,2 mln osób i tylko 453 tys. z nich kontynuowało ubezpieczenie z systemie ZUS.
W 2024 roku 43% polskich przedsiębiorców zatrudniało Ukraińców. W ujęciu rocznym taki wynik stanowi spadek o 6 pkt proc. Najwięcej obywateli Ukrainy zatrudniały duże firmy, gdzie ich odsetek wynosił 55%. W firmach średnich zatrudniało ich 49%, a w małych 25% pracodawców. Pracownicy ze Wschodu najczęściej znajdują zatrudnienie na stanowiskach niższego szczebla, co wskazuje 57% firm.
Na koniec 2024 roku, w ZUS zarejestrowanych było 787,4 tys. Ukraińców. Stanowi to 66% wszystkich cudzoziemców objętych ubezpieczeniem. Choć ich liczba wzrosła o 28 tys., ich udział wśród cudzoziemców spadł w porównaniu do przedwojennego poziomu, kiedy wynosił 74%.
Zażyłość między narodami
70,3% Ukraińców wyraża pozytywne lub bardzo pozytywne opinie o Polsce i Polakach i jest to spadek o 13 pkt proc. w porównaniu do poprzedniej edycji badania. Dużo lepsze nastawienie mają kobiety niż mężczyźni – 77% vs. 62%.
18% Polaków, czyli o 4 pkt proc. więcej w porównaniu rok do roku, zmieniło swoje nastawienie do Ukraińców na negatywne. To pokazuje utrzymujący się od jakiegoś czasu spadek sentymentu Polaków do Ukraińców. A to również wpływa na postrzeganie ich na rynku pracy.
68% pracowników nie ma obaw, że Ukraińcy mogą zabrać im pracę - tyle samo co rok temu. Strach przed utratą pracy na rzecz Ukraińca dotyczy 21% osób. Najczęściej wskazują tak najmłodsi – 32% osób 18-24 lata.
- Polska w najbliższych latach może stanąć przed wyzwaniem związanym z napływem Ukraińców, którzy po wojnie będą szukać nowego początku. Część z nich to będą ludzie po traumatycznych doświadczeniach, wymagający wsparcia nie tylko na rynku pracy, ale także w zakresie integracji społecznej i psychologicznej. Mam jednak przekonanie, że samo wejście przez nich na rynek pracy, zapewnienie im zatrudnienia będzie miało ten wymiar pomocy, którego potrzebują. Jeśli do tego dorzucimy przemyślane działania – od programów wsparcia psychologicznego, przez efektywną politykę integracyjną, aż po rozwiązania ułatwiające imigrantom podjęcie pracy, zapewnimy im pomoc tak ważną, jak ta na początku wojny – podsumowuje Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy, założyciel Personnel Service.
