Zamek w Baranowie Sandomierskim

W XVII wieku uważano go za jeden z najbardziej wytwornych zamków w Królestwie Polskim. Nie zaszkodził mu potop szwedzki ani to, że znajdował się w centrum bitwy podczas II wojny światowej. Kiedy zabrakło pieniędzy na jego odnowienie, w pobliżu znalazły się złoża siarki, dzięki którym w dużej mierze stało się to możliwe. Zamek miał więc szczęście w historii, ale miał też szczęście do ludzi, którzy wiele zrobili, aby przetrwał dziejowe burze.

W Baranowie Sandomierskim, na prawym brzegu Wisły lśni najcenniejsza i najpiękniejsza dawna rezydencja magnacka – zamek. Ten imponujący obiekt architektury renesansowej jest jednym z najlepiej zachowanych w Europie.

Zamek został wzniesiony pod koniec XVI wieku w miejscu średniowiecznego, obronnego dworu rycerskiego. W XV wieku dwór baranowski należał do szlacheckiej rodziny Baranowskich. Na przełomie XV i XVI wieku właścicielem Baranowa został wielkopolski ród Górków. W 1569 roku Stanisław Górka sprzedał dobra baranowskie Rafałowi Leszczyńskiemu i obecny kształt zamku stanowi imponujący przykład wytwornego stylu zamożnej rodziny Leszczyńskich. Wspaniałą architekturę, ukształtowaną na wzór królewskiego Wawelu w Krakowie, rezydencja zwana "Małym Wawelem" zawdzięcza najprawdopodobniej włoskiemu architektowi i rzeźbiarzowi Santi Gucci'emu. Ostatnim właścicielem zamku z rodu Leszczyńskich był Rafał X, którego syn - Stanisław Leszczyński, był królem Polski.

Zamek w Baranowie Sandomierskim przechodził kolejno w posiadanie rodzin Wiśniowieckich, Sanguszków, Lubomirskich, Małachowskich, Potockich i Krasickich. W 1867 roku wystawione na licytację dobra baranowskie nabył Feliks Dolański. Następnie zamek odziedziczył Stanisław Dolański, który postanowił odrestaurować obiekt zniszczony po pożarze z 1898 roku. Pod kierunkiem krakowskiego architekta Tadeusza Stryjeńskigo przeprowadzono zmiany w rozkładzie pomieszczeń. W tym czasie w narożnej komnacie parteru urządzono secesyjną kaplicę, która została ozdobiona imponującymi witrażami Józefa Mehoffera oraz ołtarzem z wyjątkowym obrazem Jacka Malczewskiego zatytułowanym „Matka Boska Niepokalana". W posiadaniu rodziny Dolańskich zamek pozostał do wybuchu drugiej wojny światowej.

Po zniszczeniach dokonanych podczas wojny, zamek w latach 1959-1969 został odbudowany i odrestaurowany przez państwo pod kierunkiem prof. Alfreda Majewskiego. Następnie obiekt przekazano Kopalniom i Zakładom Przetwórczym Siarki „Siarkopol" w Tarnobrzegu.

Zamek w Baranowie Sandomierskim jest budowlą trzykondygnacyjną i został wzniesiony na planie prostokąta. Posiada cztery okrągłe baszty w narożach, prostokątną wieżę pośrodku ściany frontowej oraz wewnętrzny dziedziniec otoczony pięknymi, dwukondygnacyjnymi krużgankami. Wnętrza zamku dekorowane są przez Jana Chrzciciela Falconiego oraz Tylmana z Gameren.

Od 1997 roku właścicielem Zespołu Zamkowo-Parkowego jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.