Tadeusz Tertil (1907 - 1923)

Urodził się 7 września 1864 roku w Sanoku. Po śmierci rodziców przyszłego burmistrza wychowywała ciotka - siostra matki. Po ukończeniu gimnazjum Tadeusz Tertil wstąpił do seminarium duchownego w Przemyślu, ale po roku zrezygnował ze studiów teologicznych i zaczął studiować prawo na uniwersytecie we Lwowie. Ukończył je z tytułem doktora praw.

 

W 1886 roku ożenił się, i rodzina przeniosła się do Tarnowa, gdzie młody prawnik otworzył kancelarię adwokacką, pracował także w biurze bezpłatnej pomocy prawnej dla ubogiej ludności. W 1893 roku związał się z tarnowskim gniazdem "Sokoła", przez pewien czas pełnił funkcję jego sekretarza, a od 4 kwietnia 1900 roku prezesa. Z inicjatywy Tadeusza Tertila zorganizowano w mieście w roku 1903 obchody 40 rocznicy wybuchu powstania styczniowego.

 

Aktywna obecność w życiu publicznym pozwoliła Tertilowi uzyskać mandat radnego w wyborach w roku 1906. Wkrótce stał się członkiem zarządu miasta, a 14 stycznia 1907 roku rada wybrała go burmistrzem 23 głosami "za", przy dziewięciu wstrzymujących się. Po objęciu nowego urzędu Tadeusz Tertil zrezygnował z prezesowania "Sokołowi".

 

Czas urzędowania Tertila na stanowisku burmistrza to okres realizacji wielu istotnych dla Tarnowa inwestycji. Najważniejsze to: wodociąg, elektrownia i nowy, bardzo na ówczesne czasy nowoczesny, budynek dworca kolejowego. Wszystkie wymienione inwestycje oddano do użytku w roku 1910.

 

Od 1908 roku Tadeusz Tertil był posłem na Sejm Krajowy Galicji. Jako posłowi udało mu się pozyskać fundusze z kasy państwa na regulację koryta Wątoku. Mimo zadłużenia miasta realizowano kolejne inwestycje - powstały: siedziba Banku Austro - Wegierskiego przy ulicy Mickiewicza, poczta główna przy Urszulańskiej, szkoła im T. Czackiego, wreszcie synagoga na rogu dzisiejszych ulic Nowej i Waryńskiego. 3 września 1911 roku uruchomiono linie tramwajową o długości przeszło dwóch i pół kilometra - od ulicy Lwowskiej, przez Wałową, Krakowską, do dworca kolejowego.

 

W tym samym roku burmistrz Tarnowa został wybrany posłem do Rady Państwa. Z powodu konfliktów w Radzie Miasta i nieustających ataków na swoją osobę 31 października 1912 roku Tertil złożył rezygnację z urzędu, nie została one jednak przyjęta przez rajców, zmieniono jedynie wiceburmistrza, którym został dr Herman Műtz. W lipcu 1913 roku ponownie wybrano Tadeusza Tertila posłem do Sejmu Krajowego.

 

Po wybuchu wojny i wejściu do Tarnowa wojsk rosyjskich burmistrz nie opuścił miasta, organizował zakup żywności dla mieszkańców, miejska gazownia rozprowadzała wśród ludności węgiel i koks, wypłacano zasiłki rodzinom żołnierzy, emerytom i wdowom. Po powrocie do Tarnowa wojsk austro-węgierskich w maju 1915 roku, w atmosferze wzajemnych oskarżeń o kolaborację z Rosjanami, Tertil po raz drugi już złożył rezygnację z urzędu, a wraz z nim mandaty złożyło 17 radnych. I tym razem jednak dymisja nie została przyjęta.

 

W ostatnim okresie wojny Tadeusz Tertil został prezesem Koła Polskiego w Wiedniu, a pod koniec października 1918 roku znalazł się w składzie prezydium Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie, wspólnie z Wincentym Witosem, Aleksandrem Skarbkiem oraz Ignacym Daszyńskim.

30 października Tertil przybył do Tarnowa i zwołał nadzwyczajne posiedzenie Rady Miasta. Radni podjęli wówczas historyczną uchwałę, oddając się do dyspozycji Państwu Polskiemu. Ostatecznie rankiem 31 października 1918 roku Tarnów był pierwszym wolnym miastem w tworzącym się państwie polskim.

 

Tadeusz Tertil pełnił funkcję burmistrza do roku 1923. Ciągłe ataki na jego osobę sprawiły, że w ostatnim roku sprawowania urzędu dwukrotnie jeszcze składał rezygnację, po raz ostatni 13 września 1923 roku. Obowiązki pełnił do 25 października.


Tadeusz Tertil zmarł w Tarnowie w wieku 61 lat 31 marca 1925 roku. Pogrzeb odbył się na koszt miasta, a uchwałą Rady Miasta przemianowano ulicę Lipową na ulicę dr T. Tertila. Po II wojnie światowej nazwę tę zmieniono na ul. 1 Maja, później na aleję Solidarności.

 

Postać najwybitniejszego w powszechnej ocenie burmistrza upamiętnia obecnie Pasaż Tertila. W 1912 roku Tadeusz TertiI zakupił od tarnowskiej kurii diecezjalnej dotychczasową siedzibę biskupią, kamienicę Rynek 4. W następnym roku od strony pl. Kazimierza Wielkiego wzniósł on drugą kamienicę i obydwie kazał połączyć przejściem. W ten sposób powstał Pasaż Tertila.


Osobę Tadeusza Tertila uhonorowano w szczególny sposób w Tarnowie w roku 2007, w stulecie objęcia przez niego funkcji burmistrza. W mieście ogłoszono rok 2007 Rokiem Tadeusza Tertila, odbyły się imprezy kulturalne, gospodarcze i sportowe upamiętniające jego osobę, odnowiono z funduszy miejskich grobowiec rodziny Tertilów na Starym Cmentarzu, w ścianę Ratusza wmurowano tablicę pamiątkową, a Rada Miejska w Tarnowie i Rada Powiatu Tarnowskiego uchwaliły przyznawać wspólnie co roku Nagrodę im. Tadeusza Tertila dla autora najlepszej pracy licencjackiej i magisterskiej poświęconej Tarnowowi lub regionowi tarnowskiemu. Wręczenie nagrody odbywa się 30 października, w rocznicę historycznej sesji z roku 1918.

06.04.2011
Twój komentarz:
Ankieta
Czy wiesz, na kogo oddasz głos w drugiej turze wyborów?
| | | |