Ryszard Smożewski (1930 - 2008)

Dziennikarz, publicysta, reżyser, dyrektor Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego w Tarnowie w latach 1972 - 1988.

 

Urodził się 16 lutego 1930 roku w Zamościu. W czasie wojny stracił rodziców, a sam cudem uniknął śmierci. Wkrótce po wojnie, jako uczeń szkoły w Biłgoraju napisał swoją pierwszą recenzję teatralną z amatorskiego szkolnego przedstawienia. Po jej opublikowaniu ukazujący się w Lublinie dziennik "Sztandar Ludu" zaproponował mu współpracę w charakterze korespondenta, a po ukończeniu szkoły etatową pracę. Ryszard Smożewski rozpoczął studia prawnicze, ale przerwał je po dwóch latach i kontynuował naukę w Ośrodku Szkolenia Dziennikarzy w Warszawie. Po studiach trafił do Kielc, gdzie pracował w redakcji "Słowa Ludu". Właśnie w Kielcach założył w latach pięćdziesiątych pierwszy w Polsce teatr faktu, który nazwał Teatrem Dziennikarza i Aktora. Teatr istniał przez kilka lat, zakończył działalność wkrótce potem, gdy Ryszard Smożewski przeniósł się do Krakowa, gdzie w 1963 roku objął etat reżysera i kierownika literackiego w teatrze "Bagatela" za dyrekcji Haliny Gryglaszewskiej . Dyplom reżysera uzyskał w roku 1965, w tamtym okresie reżyserował spektakle teatralne nie tylko w Krakowie, ale i Kielcach, Częstochowie, Wrocławiu , Koszalinie i Katowicach. Zrealizował również dwie premiery w tarnowskim teatrze - "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej oraz "Czapę, czyli śmierć na raty" Janusza Krasińskiego . 1 stycznia 1972 roku został dyrektorem tarnowskiej sceny. Budynek teatru był wówczas w remoncie, przedstawienia odbywały się w sali Pałacu Młodzieży. Tam też odbyły się pierwsze premiery dyrektora Smożewskiego "Czarna komedia" Petera Schaeffera i "Ktoś nowy" Marka Domańskiego . Pierwszą premierą w nowej siedzibie teatru był natomiast "Turoń" Stefana Żeromskiego , przygotowany w listopadzie 1972 roku.

 

Okres działalności tarnowskiego teatru pod kierownictwem Ryszarda Smożewskiego to lata rozkwitu twórczości teatralnej, nowych inicjatyw przyczyniających się do tego, iż tarnowska placówka zyskała status teatru liczącego się na mapie kulturalnej Polski. Kilka spektakli zostało zarejestrowanych dla potrzeb Teatru Telewizji, teatr uzyskał również szereg nagród i wyróżnień w konkursach i festiwalach. M.in. pierwszą nagrodę w Ogólnopolskich Spotkaniach Teatralnych Kalisz '75 za reżyserię Ryszarda Smożewskiego i główną rolę Andrzeja Bieniasza w spektaklu "Złoty chłopiec" Clifforda Odetsa , pierwszą nagrodę Ogólnopolskich Konfrontacji Teatralnych w Opolu w 1975 roku za scenografię Jana Kuli i rolę Moniki Niemczyk w "Klątwie" Stanisława Wyspiańskiego , nagrodę dla Andrzeja Grabowskiego za główną rolę w spektaklu Marka Piwowskiego "Przepraszam czy tu biją" na Ogólnopolskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu w 1977 roku.

 

Wielką wagę przywiązywał Ryszard Smożewski do działalności edukacyjnej. Zainicjował m.in. "Teatr w walizce" - czyli wystawienie przedstawień dla dzieci w przedszkolach. Uczniowie szkół uczestniczyli w cyklu spotkań "Teatr przy tablicy", licealiści mieli okazję do spotkań i dyskusji z ludźmi teatru, uczestniczenia w warsztatach i przedstawieniach. Teatr tarnowski w tamtym okresie bardzo wiele spektakli grał poza swoją siedzibą, w podtarnowskim Dębnie i Dołędze - oddziałach Muzeum Okręgowego, w polskich miastach, gdzie nie było stałego teatru oraz za granicą, gdzie polskie przedsiębiorstwa prowadziły budowy.

 

Na deskach tarnowskiej sceny prezentowano w latach siedemdziesiątych spektakle, które gdzie indziej nie miałyby szans zostać "puszczone" przez Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk. Tak było np. z "Życiorysem" Krzysztofa Kieślowskiego , czy przedstawieniem "Jest kabaret" Jana Pietrzaka . W tamtym czasie przez teatr w Tarnowie przewinęła się liczna grupa znanych dziś w Polsce aktorów. W Tarnowie pracowali m.in.: Krzysztof Stroiński , Andrzej Precigs , Ryszard Kotys , Jerzy Wasiuczyński , Elżbieta Kijowska , Monika Niemczyk , Andrzej Grabowski , Anna Tomaszewska , Jan Prochyra .

W końcu lat siedemdziesiątych Ryszard Smożewski pełnił funkcję głównego reżysera TVP Kraków. W sumie wyreżyserował w teatrach i telewizji ponad 100 widowisk.

 

Nigdy nie przestał również uprawiać swojego pierwszego zawodu - dziennikarstwa. W ciągu kilkudziesięciu lat pracy współpracował z "Polityką", "Przekrojem", "Kulturą" i Polskim Radiem. Redagował stałe rubryki w kieleckim "Słowie Ludu", tygodniku TEMI , "Gazecie Krakowskiej", "Dzienniku Polskim", "Życiu Literackim", "Szpilkach", czy "Teatrze".

 

W 1988 roku Ryszard Smożewski został odwołany z funkcji dyrektora teatru w Tarnowie.

 

Zmarł w Tarnowie 13 listopada 2008 roku. Pochowany został na cmentarzu w Tarnowie - Krzyżu.

06.04.2011
Komentarze:
nadzieja: 11.06.2012
troche zal
KennethVek: 03.09.2017
wh0cd575095
KennethVek: 06.09.2017
wh0cd2118056
Twój komentarz:
Ankieta
Czy wiesz, na kogo oddasz głos w drugiej turze wyborów?
| | | |