4 lutego przypada Światowy Dzień Walki z Rakiem. To idealna okazja, by zwrócić uwagę na nowotwory złośliwe skóry, o których często się zapomina, a z powodu których rocznie umiera około 2 tysiące Polaków. W mediach społecznościowych ruszyła akcja #Nie pracuj na RAKA, skierowana głównie do tych, którzy pracują na niego całe życie.
4 lutego, już po raz 21. W Polsce obchodzony bedzie Światowy Dzień Walki z Rakiem. To dobra okazja, by zwrócić uwagę na nowotwory złośliwe skóry, o których społeczeństwo zapomina, a z powodu których co roku umiera około 2 tysiące Polaków. Jak wynika z raportu „Rak kolczystokomórkowy w Polsce”, raki skóry to najczęściej występujące nowotwory złośliwe u człowieka. Eksperci szacują, że po 60. roku życia ponad połowa seniorów zachoruje na raka skóry. Wśród nich około kilku tysięcy będą stanowiły osoby z rakiem kolczystokomórkowym skóry, w tym m.in. rolnicy, sadownicy, ogrodnicy, rybacy, pracownicy budowlani oraz działkowcy i seniorzy z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, którzy przez całe swoje życie zawodowe na niego „pracowali”. To do nich skierowana jest akcja hasztagowa w mediach społecznościowych zatytułowana #Nie pracuj na RAKA.
Rak kolczystokomórkowy skóry to nowotwór złośliwy, wywodzący się z komórek nabłonka płaskiego, zaliczany do niebarwnikowych nowotworów skóry. Mimo, że charakteryzuje się powolnym wzrostem, to późno zdiagnozowany może prowadzić do destrukcji otaczających tkanek i przerzutów do węzłów chłonnych oraz innych narządów. Jednym z głównych czynników jego rozwoju jest długotrwała ekspozycja na działanie promieniowania UV, dlatego wśród szczególnie narażonych na zachorowania są osoby wykonujące pracę na świeżym powietrzu, niestosujące żadnej ochrony przed promieniowaniem słonecznym. - Z pozoru profilaktyka wydaje się prosta. Przyzwyczajenia do nadmiernej ekspozycji na słońce często biorą jednak górę nad rekomendacjami. Głównie narażone są osoby pracujące na świeżym powietrzu bez odpowiedniej ochrony przed słońcem. Szczególnie w okresie wiosenno- letnim apelujemy, aby podczas wykonywania prac czy odpoczynku na świeżym powietrzu chronić skórę przed słońcem. Wszystkie niepokojące zmiany skórne powinny być skonsultowane z lekarzem dermatologiem lub onkologiem – podkreśla Szymon Bubiłek ze Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma. – Na raka skóry pracuje się przez całe życie, dlatego tak ważna jest profilaktyka szczególnie wśród osób z grupy ryzyka.
W początkowej fazie rak kolczystokomórkowy z wyglądu przypomina rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę o charakterze brodawkowatym, często pokrytą strupkiem, przez co pacjentom wydaje się, że jest to niegroźny defekt kosmetyczny. Tymczasem mimo tego, że rak kolczystokomórkowy charakteryzuje się powolnym wzrostem i początkowo wygląda łagodnie, to późno zdiagnozowany może stać się bardzo groźny.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów, w Polsce w 2018 roku odnotowano 14 180 zachorowań na niebarwnikowe nowotwory skóry (6 795 u mężczyzn i 7 385 u kobiet). Zdaniem ekspertów, statystyki dotyczące zachorowalności na ten typ nowotworu mogą być znacznie niedoszacowane i przypadków nowych raków skóry może występować w nawet Polsce kilkadziesiąt tysięcy.
Jednym z głównych elementów profilaktyki przed rakiem kolczystokomórkowym skóry jest samoobserwacja pacjenta, która powinna odbywać się przynajmniej raz w miesiącu. Polega ona na sprawdzeniu skóry pod kątem nowych zmian oraz obserwacji wcześniejszych.
W przypadku pojawienia się jakiejś niepokojącej zmiany, konieczna jest wizyta u lekarza dermatologa, który w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad uwzględniający czynniki środowiskowe i genetyczne oraz przyjmowane przez pacjenta leki, a następnie przeprowadza badanie. W przypadku pojawienia się zmian skórnych przypominających raka kolczystokomórkowego, pobierany jest wycinek, a następnie bada się go w badaniu histopatologicznym. Im wcześniejsza diagnoza, tym większe szanse na skuteczne leczenie. Niestety, w Polsce dostęp do specjalisty nadal nie należy do najłatwiejszych, zwłaszcza w małych miejscowościach i gminach wiejskich. - Pacjenci z obszarów wiejskich, aby skorzystać z pomocy specjalisty muszą jechać do oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów miasta, a w przypadku raka kolczystokomórkowego, który dotyka osób starszych, jest to bardzo często niewykonalne ze względów finansowych i logistycznych. Liczba placówek medycznych na terenach wiejskich jest prawie czterokrotnie mniejsza niż w miastach. Dlatego naszym głównym celem w kampanii RAK UV jest zwiększenie dostępu do świadczeń dermatologicznych, aby ułatwić grupom szczególnie narażonym na zachorowanie dostęp do profilaktyki oraz wdrożenie kompleksowej opieki nad pacjentami w przypadku zaawansowanej choroby – podkreśla Szymon Bubiłek. Złotym standardem w leczeniu raka kolczystokomórkowego jest interwencja chirurgiczna, którą można zastosować w większości przypadków, szczególnie przy wczesnym wykryciu choroby. Ze względu na lokalizację (np. trudność wycięcia z bezpiecznym marginesem) lub zaawansowanie choroby nie zawsze jest to jednak możliwe. - Pacjenci, u których nie można zastosować leczenia chirurgicznego, a w Polsce jest ich około 100, dotychczas byli leczeni jedynie paliatywnie, czyli objawowo. Leczenie takie obejmuje radioterapie, leczenie bólu, opatrywanie ran nowotworowych oraz chemioterapię. Niestety, u pacjentów nieoperacyjnych wskaźniki 3-letniego przeżycia wynoszą ok. 30%. Dla tych chorych jest nadzieja w postaci immunoterapii systemowej, która bardzo dobrze działa również u pacjentów w wieku podeszłym. Niestety, na chwilę obecną w Polsce nie jest ona refundowana, ale wierzymy, że to niebawem się zmieni i będziemy mogli tych pacjentów leczyć skutecznie – mówi profesor Rutkowski.
„Rak UV” to ogólnopolska kampania edukacyjna poświęcona niebarwnikowemu nowotworowi złośliwemu skóry, rakowi kolczystokomórkowemu.
Celem kampanii jest edukacja i budowa świadomości społecznej na temat raka kolczystokomórkowego skóry, czynników ryzyka oraz możliwych form profilaktyki, szczególnie w grupach wysokiego ryzyka zachorowania na ten typ nowotworu.
Edukacja prowadzona jest nie tylko za pośrednictwem strony internetowej kampanii www.rakuv.pl czy kanałów komunikacyjnych partnerów kampanii, ale również wydarzeń specjalnych docierających bezpośrednio do seniorów z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. W trakcie tych wydarzeń dystrybuowane są materiały edukacyjne poświęcone rakowi kolczystokomórkowemu skóry.
Inicjatorami kampanii są organizacje pacjenckie działające od wielu lat na rzecz poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych w Polsce: Polskie Amazonki Ruch Społeczny, Fundacja Gwiazda Nadziei, Fundacja Onkologiczna Nadzieja, Fundacja Życie z Rakiem, Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki
i Czerniaki Sarcoma i Stowarzyszenie MANKO.
Przedsięwzięcie zostało objęte honorowym patronatem Ministra Zdrowia.
Patronat nad kampanią objęli: Rzecznik Praw Pacjenta, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej, Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Zawodowy Rolnictwa i Obszarów Wiejskich „Regiony" , Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki, Związek Sadowników Rzeczpospolitej Polskiej, Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów.
