Krztusiec - rosnący problem

Światowa Organizacja Zdrowia każdego roku odnotowuje nawet do 40 milionów przypadków krztuśca, z czego 400 tysięcy kończy się zgonem. W Europie od połowy lat 90. zauważono wyraźny wzrost zachorowań na krztusiec. W 2007roku zgłoszono około 2000 przypadków tej choroby. To o 31 procent więcej niż w 2006. Aktualne dane epidemiologiczne wskazują, że 60 procent zachorowań odnotowano u osób powyżej dziesiątego roku życia. Oznacza to przesunięcie zachorowań na starsze grupy wiekowe.

Krztusiec jest chorobą układu oddechowego, wywołaną przez bakterię Bordetella pertussis, potocznie nazywaną pałeczką krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub bezpośrednio przez kontakt z osobą chorą. Cechuje go duża zaraźliwość - po kontakcie z zarażonym może zachorować nawet 100 procent osób. Typowym objawem krztuśca jest długo utrzymujący się i nasilający kaszel, który zwykle występuje napadowo. Krztusiec u najmłodszych przebiega w postaci kaszlu, po którym następuje bezdech i sinica. Osoby dorosłe chorują bez charakterystycznych objawów, jedynym symptomem może być długotrwale utrzymujący się kaszel. W wielu przypadkach mylony jest z astmą, zapaleniem krtani i zapaleniem oskrzeli. Nierozpoznany krztusiec u dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych stanowi zagrożenie dla słabo jeszcze odpornych niemowląt. Krztusiec u małych dzieci może powodować ciężkie zapalenie płuc, trwałe uszkodzenie mózgu, a nawet opóźnienie rozwoju fizycznego i umysłowego. Może dojść do zaburzenia świadomości, uszkodzenia słuchu i wzroku. Częstym powikłaniem jest także zapalenie ucha środkowego. Im mniejsze dziecko, tym przebieg choroby może być cięższy. U niemowląt mogą wystąpić drgawki , bezdech oraz zapalenie mózgu. W wyniku powikłań do trwałego uszkodzenia mózgu dochodzi u 2 procent małych pacjentów. Krztusiec u niemowląt jest realnym zagrożeniem dla życia.
Krztusiec w wieku dorosłym charakteryzuje się głównie długotrwałym napadowym kaszlem. Z przeprowadzonych badań wynika, że prawie 80 procent osób dorosłych z potwierdzonym rozpoznaniem zgłaszało kaszel trwający co najmniej trzy tygodnie, a u 27 procent z nich kaszel utrzymywał się ponad 90 dni. W połowie przypadków napady kaszlu kończą się atakiem duszności lub wymiotami. Wielu chorych ma problemy ze snem. Krztusiec może być przyczyną zapalenia płuc i zapalenia ucha środkowego. U osób starszych choroba może wywołać wewnątrzczaszkowe krwawienie i w efekcie może doprowadzić do śmierci. Ze względu na nietypowe objawy, krztusiec bywa źle diagnozowany i nieskutecznie leczony. Błędne rozpoznanie choroby prowadzi do niepotrzebnych i meczących badań (np. w celu wykluczenia zmian nowotworowych w płucach) oraz naraża osobę chorą na groźne powikłania.
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania krztuścowi jest szczepienie.
U niemowląt powszechnie stosuje się szczepionki skojarzone, chroniące jednocześnie przed trzema chorobami: błonicą, tężcem i krztuścem (DTP) Najbardziej korzystna sytuacja epidemiologiczna krztuśca w Polsce była w roku 1989, gdy zanotowano tylko 107 przypadków tej choroby. Do połowy lat 90. notowano kilkaset przypadków krztuśca. Natomiast od 1996 roku liczba zachorowań zaczęła oscylować w granicach 2 – 3 tysiące rocznie. Jednocześnie zaczęła rosnąć liczba zachorowań wśród młodzieży i osób dorosłych.
W roku 2007 ponad 60 procent zachorowań na krztusiec dotyczyło osób powyżej 10 roku życia. Najwięcej zachorowań odnotowano w grupie osób od 10 do 14 lat – 32 procent wszystkich chorych na krztusiec.
Pogarszająca się sytuacja epidemiologiczna krztuśca oraz wyniki przeprowadzonych badań nad utrzymywaniem się ochronnego poziomu przeciwciał przeciwkrztuścowych u dzieci po 4, 5 i 6 latach od ostatniej dawki szczepionki DTP spowodowały wprowadzenie do Programu Szczepień Ochronnych w Polsce od roku 2004 dodatkowej dawki przypominającej szczepionki przeciwkrztuścowej dzieciom w 6 roku życia, w ramach szczepień obowiązkowych. Przypominające dawki szczepionki są niezbędne w celu zmniejszenia zachorowalności na krztusiec. Wiele krajów w Europie dostrzegło problem krztuśca w starszych grupach wiekowych i również wprowadziło szczepienia przypominające przeciw tej chorobie. Eksperci zalecają uzupełnienie szczepienia przeciwko tężcowi i błonicy o dodatkową ochronę przeciw krztuścowi wśród młodzieży i dorosłych.
Już wkrótce na rynku będzie dostępna szczepionka dająca możliwość szczepienia przypominającego dla młodzieży i dorosłych przeciw krztuścowi, błonicy i tężcowi. Szczepionka będzie także dostępna w wersji Polio, która zabezpiecza dodatkowo przed chorobą Heinego Medina.


Opracowano na podstawie materiałów prasowych „Zaszczep zdrowie”