Zamek w Czchowie przed wiekami był jednym z zamków królewskich strzegących bezpieczeństwa na trakcie handlowym na Węgry. W XVII wieku zamek został opuszczony i popadł w ruinę. Pierwsze prace archeologiczne na wzgórzu zamkowym podjęto jeszcze w końcu XIX wieku. Dopiero jednak 100 lat później powstał Społeczny Komitet Renowacji Ruin Baszty, podjęto prace konserwatorskie. Dziś turyści wejść mogą na szczyt zrekonstruowanej baszty oraz obejrzeć w jej wnętrzu eksponaty znalezione podczas badań archeologicznych.
Zamek w Czchowie był jednym z najstarszych zamków królewskich zbudowanych przy trakcie handlowym na Węgry. Jego początki sięgają czasów panowania króla Wacława Czeskiego. Na przełomie XIII i XIV wieku powstała okrągła wieża - strażnica, a komora celna w tym miejscu odnotowana jest po raz pierwszy w dokumentach w roku 1327. Ośmiokątna strażnica wysokości 28 metrów zapewniała kontrolę nad doliną Dunajca i okolicznymi wzgórzami.
W XIV wieku zamek sukcesywnie rozbudowywano, za panowania Władysława Łokietka wieżę otoczono murem z bramą wjazdową, później powstawały kolejne zamkowe zabudowania. W dokumentach odnotowano również wizytę królowej Elżbiety Węgierskiej, która przejeżdżała przez Czchów w drodze na Węgry, a na przełomie XIV i X wieku kilka wizyt króla Władysława Jagiełły (w latach 1397, 1408, 1410, 1419 i 1423). Najstarszy widok zamku z mostu nad fosą przedstawiony został na pieczęci miejskiej pochodzącej z około połowy XIV wieku.
Dalsza rozbudowa zamku w Czchowie trwała w wieku XV, wiązało się to z rozwojem techniki wojennej i koniecznością zapewnienia obronnego charakteru tego miejsca. Rozbudowano przede wszystkim te elementy, które służyły zapewnieniu bezpieczeństwa. Okres średniowiecza to czas świetności zamku w Czchowie. Przez kolejne kilkaset lat, do wieku XVII był on siedzibą administracyjną dóbr królewskich. Starostwo czchowskie obejmowało Czchów oraz wsie: Stróża, Wola Stróska, Siemiechów, a w późniejszym okresie również Borową oraz Dzierżaniny i istniało do czasu pierwszego rozbioru Polski, do roku 1772. Zamek zaczął jednak podupadać już w wieku XVI. Kiedy w roku 1646 zakończył swą działalność sąd ziemski czchowski zamek prawdopodobnie był już opuszczony. Od XVI do XVIII wieku zamek nie pojawia się w spisie dóbr królewskich. Kiedy na początku panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w roku 1765, reaktywowano działalność sądu, wydany został nakaz królewski odbudowy zamku lub wzniesienia nowej siedziby dla sądu, wybrano to drugie rozwiązanie, co świadczy raczej o dużym zniszczeniu i fatalnym stanie zamku, którego odbudowa pociągać musiała ogromne koszty. Nowy budynek sądu stanął w Rynku w Czchowie.
Po pierwszym rozbiorze, gdy Czchów znalazł się w granicach Cesarstwa Austriackiego starostwo, jako dobro królewskie zostało przejęte przez władze austriackie, a następnie, w roku 1782, sprzedane Zofii Grabowskiej.
Ruiny zamku nie budziły większego zainteresowania aż do ostatnich lat XIX wieku, w roku 1892 pierwsze badania ruin podjął historyk Władysław Luszczkiewicz. Prace konserwatorskie podjęto już po I wojnie światowej i ponownym pojawieniu się państwa polskiego na mapie Europy. W 1928 roku zabezpieczone zostało wnętrze wieży, powstał istniejący do dzisiaj żelbetowy strop, naprawiono wejście do dawnej strażnicy i zamknięto je drewnianymi drzwiami. Kolejne badania archeologiczne prowadzone były w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych pod kierunkiem Andrzeja Żakiego. Kompleksowe działania podjęto jednak dopiero w latach dziewięćdziesiątych, już po zmianie systemu politycznego. W roku 1991 na zlecenie Urzędu Gminy opracowane zostało orzeczenie techniczne ruin baszty w Czchowie, wraz z koncepcją zagospodarowania i zabezpieczenia wzgórza zamkowego. Dwa lata później rozpoczął działalność Społeczny Komitet Renowacji Ruin Baszty. Z inicjatywy członków komitetu oraz samorządu gminy podjęte zostały w 1993 roku, finansowane z budżetu gminy, badania archeologiczne i prace konserwatorskie mające na celu odsłonięcie i zabezpieczenie ruin zamku oraz udostępnienie baszty turystom.
Badania nie tylko odsłoniły zarys zabudowy wzgórza zamkowego ale także dostarczyły ogromnej ilości przedmiotów zabytkowych. Zrekonstruowano ponad 40 naczyń glinianych, poddano konserwacji kilkadziesiąt grotów kusz, fragmentów zbroi, mieczy, ostróg monet i innych. Na podstawie badań archeologów podjęto próby rekonstrukcji wyglądu całej budowli.
Równolegle z pracami archeologicznymi trwały prace konserwatorskie i murarskie na wieży zamkowej. Według projektów Waldemara Niewaldy i Stanisława Kaczmarczyka odtworzono szczyt wieży i zabezpieczono otwory okienne. Powstał punkt widokowy z klatką schodową prowadzącą na szczyt budowli.
Turyści odwiedzający ruiny zamku w Czchowie otrzymują wszelkie informacje turystyczne, mogą zaopatrzyć się w pamiątki, a także obejrzeć makietę zamku oraz wystawę archeologiczną, na którą składają się eksponaty znalezione podczas badań archeologicznych prowadzonych na wzgórzu zamkowym.
Czchowska baszta jest czynna od 1 maja do 31 października:
- w maju codziennie w godz. 10.00 - 17.00
- w czerwcu, lipcu, sierpniu w godz. 10.00 - 19.00
- we wrześniu w godz. 10.00 - 17.00
- w październiku czynna w soboty i niedziele od 10.00 do 16.00, a w dni powszednie od 8.00 do 16.00 - po uzgodnieniu w Miejskim Ośrodku Kultury (tel.: 0 146 635 230).
