Sprzedaż konsumencka to sprzedaż (dokonywana w zakresie działalności przedsiębiorstwa) rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Rzecz taka nazywana jest towarem konsumpcyjnym. Towarem konsumpcyjnym będzie zarówno samochód, telewizor jak i jogurt czy też buty.
Sprzedaż konsumencka ma pewne cechy, które odróżniają ją od umowy sprzedaży uregulowanej w Kodeksie cywilnym:
- stronami sprzedaży konsumenckiej są: konsument (osoba fizyczna zawierająca umowę w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą) i przedsiębiorca – sprzedawca;
- sprzedaż konsumencka obejmuje tylko sprzedaż rzeczy ruchomych.
- sprzedaż konsumencka nie obejmuje sprzedaży energii elektrycznej, gazu i wody (chyba, że sprzedawane w ograniczonej ilości lub w określonej objętości, np. w woda w butelkach, gaz w butlach). Nie obejmuje także sprzedaży egzekucyjnej i sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym.
Przepisy ustawy o sprzedaży konsumenckiej stosuje się również do umów zawartych na odległość (na przykład zamówienie towaru przez Internet) oraz umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa (zakup towaru od akwizytora, na pokazie w sanatorium) - w zakresie np. reklamacji.
Ustawa ta znajduje także zastosowanie w sytuacji dokonywania zakupu w komisie oraz w przypadku zawierania umowy o dzieło, a także gdy konsument zawiera umowę dostawy.
Do sprzedaży konsumenckiej nie stosuje się przepisów art. 556-581 Kodeksu cywilnego, czyli przepisów o rękojmi za wady i gwarancji jakości.
Przepisów ustawy nie stosuje się natomiast do sprzedaży egzekucyjnej oraz sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym
Obowiązki sprzedawcy
Ustawa nakłada na sprzedawcę szereg obowiązków wobec konsumenta, w tym rozbudowany obowiązek informacyjny. Sprzedawca obowiązany jest podać do wiadomości kupującego między innymi cenę oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego cenę jednostkową (cenę za jednostkę miary, np. za sztukę, metr, kilogram, itp.), chyba że wyrażają się one tą samą kwotą. Przy sprzedaży towaru konsumpcyjnego oferowanego luzem jest wymagane podanie jedynie ceny jednostkowej. Taki sam sposób podawania cen powinien być stosowany w reklamie.
Przy sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru lub na próbę oraz sprzedaży za cenę powyżej dwóch tysięcy złotych, sprzedawca jest obowiązany potwierdzić na piśmie wszystkie istotne postanowienia zawartej umowy, np. rodzaj towaru, jego cenę, datę dokonania sprzedaży.
W pozostałych przypadkach konsument może zażądać pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy (zawierającego np. oznaczenie sprzedawcy z jego adresem, datę sprzedaży, określenie towaru, jego ilość oraz cenę);
Sprzedawca dokonujący sprzedaży na terenie naszego kraju jest obowiązany udzielić kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru konsumpcyjnego. W szczególności należy podać: nazwę towaru, określenie producenta lub importera, znak zgodności wymagany przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej oraz, stosownie do rodzaju towaru, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach.
Informacje te powinny znajdować się na towarze konsumpcyjnym lub być z nim trwale połączone, w przypadku gdy towar jest sprzedawany w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie. W pozostałych przypadkach sprzedawca jest obowiązany umieścić w miejscu sprzedaży towaru informację, która może zostać ograniczona do nazwy towaru i jego głównej cechy użytkowej oraz wskazania producenta lub importera.
Ponadto, na żądanie kupującego, sprzedawca ma obowiązek wyjaśnić znaczenie poszczególnych postanowień umowy.
Sprzedawca ma również obowiązek wydać kupującemu wraz z towarem wszystkie elementy jego wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim lub w powszechnie zrozumiałej formie graficznej instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty dotyczące towaru.
Na sprzedawcy ciąży także obowiązek zapewnienia w miejscu sprzedaży odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych umożliwiających dokonanie wyboru i sprawdzenie jego jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów.
Wymienione informacje lub dokumenty powinny być sporządzone w języku polskim lub, o ile rodzaj informacji na to pozwala, w powszechnie zrozumiałej formie graficznej. Wymogu używania języka polskiego nie stosuje się do nazw własnych, znaków towarowych, nazw handlowych, oznaczeń pochodzenia towarów oraz zwyczajowo stosowanej terminologii naukowej i technicznej.
Niezgodność towaru z umową - czego możemy żądać podczas składania reklamacji?
Towar jest niezgodny z umową, jeśli:
- nie nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, np. zakup płytek mrozoodpornych, które okazują się nieodporne na mróz albo kleju, który nie klei:
- nie posiada właściwości, jakie powinny cechować tego rodzaju towar oraz o jakich zapewniał sprzedawca lub producent (podczas indywidualnego uzgadniania właściwości towaru lub w składanych publicznie oświadczeniach, np. w reklamie lub w oznakowaniu towaru), np. zakupiony proszek nie usuwa uporczywych plam, mimo że w reklamie zostały podane takie zapewnienia;
- towar został nieprawidłowo zamontowany lub uruchomiony, jeśli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży przez sprzedawcę, albo przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży, np. sprzedawca montował piekarnik elektryczny, który okazał się wadliwie podłączony do sieci.
Jeśli towar jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go od stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów.
Jeśli z powyższych przyczyn kupujący nie może żądać naprawy ani wymiany albo, jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy.
Kupujący nie może od umowy odstąpić, jeśli niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna (inaczej mówiąc ta niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową musi być istotna, ale trzeba pamiętać, aby pojęcie istotnej niezgodności nie utożsamiać z pojęciem nieusuwalności usterki, np. jeżeli zepsuje się skrzynia biegów w samochodzie to jest niezgodność istotna, bo samochód nie pojedzie, ale jest ona usuwalna, ponieważ da się ją usuną, np. naprawić samochód poprzez wymianę skrzyni biegów na nową).
Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
Jeżeli konsument nie jest usatysfakcjonowany nabytym towarem, może w ciągu dwóch lat od jego nabycia (jeśli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą powyższy termin skrócić, jednak nie poniżej jednego roku) zawiadomić o tym sprzedawcę. W razie wymiany towaru termin ten biegnie na nowo. Zawiadomienie to jednak powinno nastąpić nie później niż dwa miesiące po wykryciu niezgodności z umową.
Jeśli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie doprowadzenia towaru niezgodnego z umową do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę lub wymianę na nowy, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione. Są to dni kalendarzowe i konsument musi otrzymać stanowisko sprzedawcy najpóźniej 14 dnia od złożenia reklamacji.
Kupujący traci uprawnienia przewidziane powyżej jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem.
Powyższych uprawnień nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. W szczególności nie można tego dokonać przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową lub przez wybór prawa innego niż polskie.
Gwarancja
Udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta (które m.in. musi być jasne, zrozumiałe i niewprowadzające w błąd), zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego. Określa ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta (inaczej mówiąc jeżeli w gwarancji nie jest napisane jakie uprawnienia nam przysługują - np. naprawa, albo wymiana na nowy towar po pięciu naprawach, to nie mamy do czynienia z gwarancją. Po prostu gwarancji nie ma).
Sprzedawca udzielający gwarancji wydaje kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny. Powinien także sprawdzić zgodność znajdujących się na towarze oznaczeń z danymi zawartymi w dokumencie gwarancyjnym oraz stan plomb i innych umieszczonych na towarze zabezpieczeń.
W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową.
Czy można zwrócić towar zgodny z umową i w pełni sprawny?
Odpowiedź brzmi nie. Sprzedawca nie ma obowiązku takiego towaru przyjąć. Zależy to wyłącznie od jego dobrej woli.
W polskim prawie niewiele jest odstępstw od tej reguły, zalicza się do nich m.in. możliwość odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa (na przykład zakup towaru od akwizytora, na pokazie, itp.) lub umowy zawartej na odległość (na przykład zakup towaru zakupionego przez Internet).
Towar przeceniony - czy możemy go reklamować?
Uzależnione jest to od przyczyny przeceny. Najczęściej przecena dotyczy towaru pełnowartościowego, z którego zbyciem sprzedawca ma problem. Wówczas przysługują nam takie same uprawnienia, jak w przypadku towaru, który przeceniony nie był.
Może się jednak zdarzyć, że sprzedawca obniży cenę, ponieważ towar ma określoną „wadę”, np. pękniętą obudowę, o której przy dokonywaniu zakupu zostaniemy poinformowani. Wówczas możliwość składania reklamacji wyłączona jest w odniesieniu do tej konkretnej usterki.
Pamiętajmy jednak, że zgodnie z ustawą sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć.
To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z dnia 5 września 2002 r. Nr 141, poz. 1176, ze zm.).
