Kościół pod wezwaniem świętego Marcina w Zawadzie


Kościół w Zawadzie jest jednym z cenniejszych oraz najstarszych obiektów sakralnych na „Szlaku Architektury Drewnianej” w Małopolsce. Parafia w Zawadzie na Górze Świętego Marcina istniała prawdopodobnie już w wieku XII, a na pewno w wieku XIV, gdyż pierwsza pisemna informacja na ten temat pochodzi z roku 1326. Parafia została zlikwidowana w roku 1400, gdy biskup krakowski Piotr Wysz utworzył wikarię podległą parafii kolegiaty tarnowskiej (dzisiejszej katedry).

 

Obecny, gotycki kościół, zbudowany został w drugiej połowie XV wieku. To obiekt konstrukcji zrębowej, z wieżą na słup, o ścianach pobitych gontem, jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Od strony północnej prezbiterium znajduje się zakrystia, przy nawie od zachodu zlokalizowany jest przedsionek, a od północy kruchta. Dach jednokalenicowy kryty gontem.

 

W wejściach od południa i zachodu zachowały się gotyckie portale z nadprożami w kształcie łuków ostrych. Na drzwiach znajdują się fragmenty gotyckich okuć. W wejściu do zakrystii umieszczony jest portal zamknięty łukiem w kształcie ściętego trójliścia, a okna znajdują się tylko po stronie południowej.

 

Kościół przebudowany został w pierwszej połowie XVII wieku, a w następnym stuleciu otoczony z trzech stron niskimi podcieniami (sobotami). Wnętrze pokryte stropami płaskimi ozdobionymi polichromia figuralną wykonaną w 1900 roku. Ściany pokrywa polichromia ornamentalna. W 1968 roku staraniem księdza Pawła Śliwy kościół przeszedł gruntowną renowację, w czasie której wzmocniono konstrukcję, wyremontowano wieżę i soboty oraz wymieniono szalunek ścian i pokrycie gontem.

 

Kościół posiada bardzo cenne wyposażenie. Najważniejszy jego element to wczesnobarokowy ołtarz główny z obrazem świętego Marcina biskupa namalowanym na desce w pierwszej połowie XVII wieku oraz figurami świętych biskupów Wojciecha i Stanisława.

 

Po dwóch stronach nawy znajdują się dwa późnobarokowe ołtarze boczne. Lewy z obrazem świętego Izydora z końca XVIII wieku, prawy ze słynącym łaskami obrazem Matki Boskiej z dzieciątkiem z pierwszej połowy XVIII wieku.

 

Nad prezbiterium znajduje się belka tęczy o profilu gotyckim, z krucyfiksem barokowym z XVII wieku, pod którym zawieszony jest łańcuch, według legendy wyrzeźbiony z jednego kawałka drewna przez niewidomego pasterza.

 

Najstarsze elementy wyposażenia to cztery płaskorzeźby późnogotyckie z początku XVI wieku, prawdopodobnie pochodzące z pracowni Stanisława Stwosza, syna Wita Stwosza. Płaskorzeźby będące pozostałością tryptyku wprawione są w parapet chóru muzycznego. Przedstawiają one sceny: Zmartwychwstanie, Chrystus Ogrodnik i święta Maria Magdalena, Chrystus i święty Piotr, Chrystus i niewierny Tomasz.

 

Na lewej ścianie bocznej oglądać można obraz wotywny księdza Andrzeja Tarły, prepozyta kolegiaty tarnowskiej, przedstawiający świętego Marcina prezentującego Chrystusowi fundatora, z inwokacją i datą 1626 rok.

 

Na lewej ścianie znajduje się również mały krzyż – symbol męczeństwa ludów indiańskich, przywieziony z Peru z grobu misjonarza i męczennika, ojca Zbigniewa Strzałkowskiego, pochodzącego z Zawady.

 

W dzwonnicy, znajdującej się na zewnątrz kościoła, najmniejszy dzwon pochodzi z 1606 roku, pozostałe dwa zostały wykonane w 1991 roku.

09.01.2013
Twój komentarz:
Ankieta
Jak oceniasz pierwsze miesiące pracy nowego samorządu Tarnowa?
| | | |