Dekady wolności

Dekady wolności

 

Rok 2008 to rok 90 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po okresie zaborów. Dla części kraju trwał on 123 lata, w przypadku Tarnowa i regionu był jednak dłuższy, tereny te zostały bowiem zajęte przez Austriaków już w pierwszym rozbiorze, w roku 1772. 31 lipca 1772 wkroczyły do miasta wojska austriackie. Okres zaborów trwał więc w Tarnowie aż 146 lat.


31 października 1918 roku do godziny ósmej rano austriackie władze wojskowe w Tarnowie zostały obalone. W polskich rękach znalazły się najważniejsze gmachy publiczne - dworzec kolejowy, poczta, koszary, sąd, i urzędy, włącznie z gmachem starostwa. Dzień wcześniej Rada Miejska podjęła uchwałę o oddaniu się poleceniom rządu warszawskiego. Fakty te czynią z Tarnowa pierwsze na ziemiach polskich miasto, w którym pozbyto się władzy zaborcy. Rozpoczynała się epoka II Rzeczpospolitej.
W ciągu minionych 90 lat miasto zmieniło się zupełnie. Chcemy jednak przy okazji rocznicy przywołać tamten czas oraz kolejne dekady trudnej często polskiej i tarnowskiej historii. Zapraszamy również do podzielenia się własnymi uwagami i wspomnieniami.

1918 - 1928 Dekada pierwsza

1918 - 1928 Dekada pierwsza W 1918 roku dobiegała końca wojna, która miała zupełnie zmienić mapę Europy. Po okresie zaborów wracało na nią także niepodległe państwo polskie. Po 146 latach znalazł się w jego granicach również Tarnów, miasto, którego rajcy już 30 października 1918 roku podjęli uchwałę o podporządkowaniu się poleceniom rządu warszawskiego. czytaj dalej...

1928 - 1938 - Dekada druga

10 lat po zakończeniu wojny pod Tarnowem budowano wielki zakład produkcyjny - Państwową Fabrykę Związków Azotowych. W 1929 roku do Tarnowa sprowadzono prochy generała Józefa Bema, w latach trzydziestych w mieście doszło do jeszcze jednej zmiany, tym razem o wymiarze symbolicznym - tarnowski magistrat wyprowadził się z Ratusza. Urzędnicy przenieśli się do budynku przy ulicy Bernardyńskiej, a Ratusz przeznaczono na miejskie muzeum. W samorządzie spierano się, wywoływano i gaszono kolejne konflikty, a opracowany w 1938 roku ambitny, czteroletni plan inwestycyjny nigdy nie został zrealizowany, przeszkodził temu wybuch kolejnej wojny. czytaj dalej...

1938 - 1948 - Dekada trzecia

Opisanie w krótkim tekście dziejów Tarnowa w latach 1938 - 1949 jest właściwie niemożliwe. W trzeciej dekadzie polskiej wolności miasto przeżyło masakrę. Nie dlatego nawet, że zostało zrujnowane, ale przede wszystkim dlatego, że straciło dwie trzecie mieszkańców. Wojna, okupacja, wreszcie zmiana systemu politycznego sprawiły, że bezpowrotnie zniknął tradycyjny, galicyjski Tarnów - miasto z tramwajami na ulicach, tłumami Żydów, wytwornym towarzystwem plotkującym w eleganckich kawiarniach, poważnymi lub mniej poważnymi lokalnymi politykami i mediami relacjonującymi w barwny sposób, zapomnianym już dzisiaj językiem, życie obywateli. czytaj dalej...

1948 - 1958 - Dekada czwarta

O ile tuż po zakończeniu wojny można było mieć jeszcze jakieś złudzenia co do przyszłości kraju, o tyle pod koniec lat 40. nie było już na nie miejsca - Polska znajdowała się na drodze do całkowitej sowietyzacji. W Tarnowie budowano Fabrykę Silników Elektrycznych, obchodzono uroczyście stulecie Wiosny Ludów, piłkarze "Tarnovii" rozgrywali mecze w ekstraklasie, a wyborach samorządowych roku 1954 do Miejskiej Rady Narodowej wybrano 110 osób. Koniec dekady przyniósł przełomowe wydarzenia roku 1956, które w Tarnowie miały rzeczywiście rewolucyjny przebieg. czytaj dalej...

1958 - 1968 - Dekada piąta

Chronologiczno - przedmiotowy przegląd powojennych inwestycji produkcyjnych przemysłu Tarnowa ukazuje głównie jakościowo - asortymentową stronę realizacji dzieła budowy wielkiej syntezy chemicznej w tym mieście - za przełożenie tego zdania na język polski należałoby ufundować wysoką nagrodę, gdyby nie fakt, że taką bełkotliwą nowomową zapisywano setki, nawet tysiące stron książek, informacji, materiałów i sprawozdań poświęconych historii Polski Rzeczypospolitej Ludowej. Wynika z nich jedno - rozwijaliśmy się, aż furczało. Po okresie "walki o demokratyzację życia" kraj, a z nim i Tarnów wchodził w "dziesięciolecie przyspieszonego rozwoju". czytaj dalej...

1968 - 1978 - Dekada szósta

Przełom lat 60. i 70. przyniósł miastu kolejne znaczące zmiany. W pejzażu Tarnowa pojawiły nowe osiedla mieszkaniowe, wieżowce, dworzec autobusowy, dom kultury Zakładów Azotowych, hala sportowa przy I Liceum Ogólnokształcącym, hotel "Tarnovia". Od 1 czerwca 1975 miasto stało się stolicą województwa. Lata 70. to również czas, gdy regularnie zaczęto organizować "Dni Tarnowa". czytaj dalej...

1978 - 1988 - Dekada siódma

Kolejne 10 lat w dziejach Polski, a więc i Tarnowa miało charakter przełomowy. Na początku tej dekady byliśmy, przynajmniej na papierze, jedną z gospodarczych światowych potęg, 10 lat później losy systemu zwanego naukowym socjalizmem były już przesądzone. Także w Tarnowie wydarzenia sierpnia roku 1980, oraz następny okres - stanu wojennego i podziemnej "Solidarności" znajdowały żywy oddźwięk. Nie samą jednak polityką żyli tarnowianie. czytaj dalej...

1988 - 1998 - Dekada ósma

Kolejna dekada niepodległości, przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przyniósł nie tylko zmianę sytuacji Polski, ale i rewolucję na ówczesnej mapie Europy. Koniec jałtańskiego porządku wyznaczały: upadek Związku Radzieckiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad Czechosłowacji oraz, rzecz podstawowa, upadek komunizmu w krajach Europy Środkowej. Polacy, w tym tarnowianie, mogli decydować o swoich sprawach na forum kraju, a wkrótce później i na szczeblu lokalnych samorządów. Warto jednak także przypomnieć, że symbolicznym dla wielu zakończeniem ósmej dekady była kolejna reforma administracyjna kraju, w tym również likwidacja województwa tarnowskiego. czytaj dalej...

1998 - 2008 - Dekada dziewiąta

Likwidacja województwa, reanimacja powiatu tarnowskiego, kolejne zmiany na funkcji prezydenta Tarnowa, łącznie z zmianą trybu wyboru samorządowej władzy wykonawczej - to najkrótsze możliwe podsumowanie dekady zakończonej w Tarnowie obchodami 90 rocznicy odzyskania niepodległości 30 października 2008 roku z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Lecha Kaczyńskiego. czytaj dalej...

| | | |